Czym jest podatek VAT? Jak go obliczyć?
Podatek VAT – co to jest?
Podatek VAT, czyli podatek od towarów i usług, to podatek od wartości dodanej. Na paragonach oznaczony jest skrótem PTU. Podatek VAT został wprowadzony w Polsce na mocy ustawy z dnia 8 stycznia 1993 roku o podatku od towarów i usług.
Podatek VAT opłacają sprzedawcy towarów i usług. Przynajmniej tak to wygląda w teorii. W rzeczywistości podatek ten płacą konsumenci, czyli każdy z nas. Podatek VAT jest wliczony do ceny brutto. Gdy robimy zakupy i dokonujemy płatności przy kasie, to tak naprawdę nie płacimy za same towary – płacimy również podatek VAT, który następnie przedsiębiorca jest zobowiązany odprowadzić do urzędu skarbowego.
Aby lepiej zrozumieć mechanizm naliczania podatku VAT, wyobraźmy sobie, że kupujemy komputer stacjonarny w cenie 5 000 zł. Podawane ceny na półkach sklepowych zawsze są cenami brutto. Co to oznacza? Cena określa faktyczną wartość komputera po naliczeniu podatku VAT, którego stawka wynosi 23%. Obliczmy:
5 000 zł x 23% = 1 150 zł
5 000 zł – 1 150 zł = 3 850 zł
W ten oto prosty sposób ustaliliśmy, że komputer stacjonarny w rzeczywistości kosztuje „tylko” 3 850 zł, a podatek VAT to aż 1 150 zł. Kwota 3 850 zł to cena netto, natomiast kwota 5 000 zł jest ceną brutto.
Gdyby sklep sprzedał komputer w cenie netto, czyli za 3 850 zł, to musiałby odprowadzić z niej podatek VAT:
3 850 zł x 23% = 885,50 zł
3 850 zł – 885,50 zł = 2 964,50 zł
Jak sami widzimy, gdyby podatek VAT nie został zrzucony na konsumenta, to realny zarobek ze sprzedaży komputera byłby znacznie niższy, jednak portfel klienta z całą pewnością odczułby różnicę.
Stawki obowiązujące w Polsce
Na powyższym przykładzie zastosowanie miała podstawowa stawka podatku VAT, która wynosi 23%. Jednak w Polsce obowiązują również obniżone stawki VAT, które wynoszą:
8% – dotyczy dostaw wybranych artykułów spożywczych, wyrobów medycznych, usług gastronomicznych i hotelarskich oraz budownictwa społecznego,
5% – dotyczy dostaw określonych artykułów spożywczych oraz wybranych rodzajów książek drukowanych,
0% – dotyczy między innymi usług związanych z obsługą transportu morskiego i lotniczego, usług transportu międzynarodowego oraz usług związanych z eksportem i importem towarów.
Czynności podlegające opodatkowaniu
Zgodnie z art. 5 ustawy o podatku towarów i usług, opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają:
odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju,
eksport towarów,
import towarów na terytorium kraju,
wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju,
wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.
Czynności zwolnione z opodatkowania
Określona grupa czynności może zostać objęta zwolnieniem z podatku VAT. Zalicza się do nich między innymi:
usługi finansowe, np. udzielanie kredytów, prowadzenie rachunków bankowych, wymiana walut, z wyłączeniem leasingu, factoringu i doradztwa,
usługi ubezpieczeniowe i zarządzania funduszami inwestycyjnymi,
usługi w zakresie ubezpieczeń społecznych,
określone usługi medyczne,
niektóre usługi szkoleniowe,
usługi Poczty Polskiej,
usługi w zakresie pomocy społecznej,
usługi związane z kulturą i sportem.
