Czym są wartość niematerialne i prawne?
Czym są wartości niematerialne i prawne?
Ustawa o rachunkowości definiuje wartości niematerialne i prawne w sposób następujący: są to nabyte przez jednostkę oraz zaliczane do aktywów trwałych prawa majątkowe, które nadają się do gospodarczego wykorzystania, mają przewidywany okres użyteczności dłuższy niż rok i przeznaczone są na potrzeby jednostki.
Do praw majątkowych zalicza się m.in.:
autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne, licencje, koncesje,
prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych i zdobniczych,
know-how w dziedzinie przemysłowej, handlowej, naukowej lub organizacyjnej,
nabytą wartość firmy,
koszty zakończonych prac rozwojowych,
prawa majątkowe przyjęte do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub leasingu zaliczone do aktywów trwałych jednej ze stron umowy.
Takie prawa majątkowe można zaliczyć do wartości niematerialnych i prawnych, jeśli ich przewidywany okres używania jest dłuższy niż rok, zostały przeznaczone na potrzeby własne jednostki lub oddane do używania na podstawie umów najmu czy dzierżawy, a także nadają się do wykorzystania w prowadzonej działalności gospodarczej.
Jak określić wartość początkową wartości niematerialnych i prawnych?
Aby określić wartość początkową wartości niematerialnych i prawnych, należy zastosować te same zasady, jakie stosuje się w przypadku określania wartości początkowej środków trwałych. Wartość początkowa uzależniona jest od sposobu nabycia lub wejścia w posiadanie. Może się to odbyć poprzez:
odpłatne nabycie, wówczas wartością początkową jest cena nabycia,
nabyta dodatnia wartość firmy, wartością początkową jest koszt wytworzenia,
nieodpłatne otrzymanie, wartością jest wartość rynkowa z dnia nabycia, chyba że umowa o nieodpłatnym przekazaniu określa tę wartość w niższej wysokości,
aport do spółki cywilnej, wartością jest wartość z daty wniesienia, jednak nie wyższej niż wartość rynkowa.
Do wartości początkowej wlicza się również koszty bezpośrednio związane z zakupem, takie jak: koszty transportu, ubezpieczenia, montażu, instalacji i uruchomienia, a także niepodlegające odliczeniu naliczonego podatku VAT opłaty notarialne i skarbowe, prowizje, różnice kursowe czy odsetki od zaciągniętych pożyczek naliczone do dnia przekazania wartości do używania.
Jak ewidencjonować wartości niematerialne i prawne?
Przedsiębiorcy są zobowiązani do prowadzenia ewidencji środków trwałych, a także ewidencji wartości niematerialnych i prawnych. Ewidencję można prowadzić wspólnie dla środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.
Ewidencja wartości niematerialnych i prawnych musi zawierać przynajmniej:
liczbę porządkową,
datę nabycia,
datę przyjęcia do używania,
określenie dokumentu stwierdzającego nabycie,
określenie wartości niematerialnej i prawnej,
wartość początkową,
stawkę amortyzacyjną,
kwotę odpisów amortyzacyjnych.
Jak amortyzować wartości niematerialne i prawne?
W przypadku amortyzowania wartości niematerialnych i prawnych odpisów dokonuje się od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym dany tytuł wartości niematerialnych wprowadzono do ewidencji. Odpisy mogą być naliczane w równych ratach miesięcznie, kwartalnie lub jednorazowo na koniec roku podatkowego. Odpisów dokonuje się do momentu zrównania sumy odpisów amortyzacyjnych z ich wartością początkową.
Przedsiębiorca jest zobowiązany do samodzielnego określenia metody amortyzacji wartości niematerialnych i prawnych oraz może indywidualnie określić stawki amortyzacyjne. Przepisy prawa podatkowego określają natomiast minimalne okresy dokonywania odpisów dla wartości niematerialnych i prawnych:
24 miesiące dla licencji (sublicencji) na programy komputerowe i od praw autorskich,
24 miesiące na wyświetlanie filmów oraz na emisję programów radiowych i telewizyjnych,
36 miesięcy od poniesionych kosztów zakończonych prac rozwojowych,
60 miesięcy od pozostałych wartości niematerialnych i prawnych.
