Kto posiada zdolność prawną?

Czym jest zdolność prawna?

Zdolność prawna daje możliwość bycia podmiotem praw i obowiązków w prawie cywilnym. Zdolność prawna przysługuje osobom fizycznym, osobom prawnym oraz jednostkom organizacyjnym, które nie są osobami prawnymi, ale którym przepisy przyznają zdolność prawną.

Kiedy człowiek nabywa zdolność prawną?

W przypadku osób fizycznych zdolność prawna nabywana jest z chwilą urodzin, ale zyskuje ją tylko to dziecko, które urodziło się żywe. Pojęcie urodzenia żywego dokładnie opisuje rozporządzenie Ministra Zdrowia dotyczące rodzajów, zakresu i wzorów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania. Jako żywe urodzenie określa:

"całkowite wydalenie lub wydobycie z ustroju matki noworodka, niezależnie od czasu trwania ciąży, który po takim wydaleniu lub wydobyciu oddycha lub wykazuje jakiekolwiek inne oznaki życia, takie jak czynność serca, tętnienie pępowiny lub wyraźne skurcze mięśni zależnych od woli, bez względu na to, czy sznur pępowiny został przecięty lub łożysko zostało oddzielone".

Tak precyzyjne uściślenie kwestii narodzenia dziecka jest konieczne, ponieważ niesie za sobą różne konsekwencje prawne, np. ma to znaczenie przy sprawach spadkowych.

Sytuacja prawna przed narodzeniem

Mimo iż Kodeks cywilny opisuje zdolność prawną jako nabywaną w chwili urodzenia, są szczególne przepisy, które odnoszą się do zdarzeń przed narodzinami, tj.

• zaliczenie do grona spadkobierców dziecka, które było już poczęte w chwili śmierci spadkodawcy. Dziecko to zostaje spadkobiercą, tylko jeśli urodzi się żywe;

• możliwość żądania odszkodowania po narodzinach dziecka, za szkody wyrządzone mu w okresie prenatalnym, tj. od momentu poczęcia do narodzin;

• możliwość uznania ojcostwa przed narodzinami dziecka poczętego. Jest ono skuteczne z chwilą narodzin.

Zdolność prawna osób prawnych

Jak zostało wspomniane we wcześniejszej części artykułu, zdolność prawna przysługuje także osobom prawnym oraz jednostkom organizacyjnym, które nie są osobami prawnymi, ale którym przepisy przyznają zdolność prawną. Takie osoby i jednostki zdolność prawną nabywają, w momencie gdy powstaną lub gdy zostaną wpisane do odpowiedniego rejestru.