Lada moment ruszają kontrole. Rodzice mogą dostać nawet 50 tys. zł kary
Główny Inspektor Sanitarny zapowiedział ogólnopolską kontrolę, która rozpocznie się już za kilka tygodni. Ma to związek z tendencją, która z roku na rok niebezpiecznie się powiększa. Rodzice mogą zostać ukarani nawet kilkudziesięcioma tysiącami złotych kary za uchylanie się od obowiązku nałożonego przez państwo, a w szczególności przez GIS.
Coraz więcej rodziców nie dopełnia tego obowiązku
W Polsce z roku na rok coraz więcej dzieci znika z systemu szczepień. Jednym z najczęstszych powodów takiego stanu rzeczy jest świadoma decyzja rodziców, którzy rezygnują ze szczepienia swoich pociech. Poważne konsekwencje takiego działania są już widoczne — wracają choroby, które całe dekady temu udało się wyeliminować, a Polacy tracą tak zwaną odporność populacyjną.
Szczepienia dzieci są w Polsce obowiązkowe, a proces odbywa się na podstawie kalendarza, który co roku jest aktualizowany przez Główny Inspektorat Sanitarny. Dzieci otrzymują pierwsze szczepionki już 24 godziny po narodzinach, następne daty są określone w Programie Szczepień Ochronnych. PSO na 2025 rok składa się z następujących części:
I. Szczepienia obowiązkowe
Szczepienia obowiązkowe dzieci i młodzieży według wieku – kalendarz szczepień.
- Wariant szczepień z użyciem szczepionki wysokoskojarzonej (DTaP-IPV-Hib);
- Szczepienia obowiązkowe osób narażonych w sposób szczególny na zakażenie w związku z przesłankami klinicznymi lub epidemiologicznymi;
- Szczepienia poekspozycyjne;
II. Szczepienia zalecane
III. Informacje uzupełniające – zasady szczepień przeciw wybranym chorobom zakaźnym
Za niezaszczepienie dziecka grozi wysoka grzywna. Główny Inspektor Sanitarny dr Paweł Grzesiowski zapowiedział szczegółową ogólnopolską kontrolę, która ma wykazać skalę problemu. Na co powinni przygotować się rodzice, którzy jeszcze nie zaszczepili swoich dzieci?
GIS bije na alarm. Polskie dzieci znikają z systemu szczepień
Według danych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego liczba dzieci, które nie otrzymują obowiązkowych szczepień ochronnych, stale rośnie. Przypadki uchylania się od obowiązkowych szczepień wyróżnionych w PSO są monitorowane od 2003 roku. Wtedy liczba uchyleń wynosiła 4893 uchyleń, podczas gdy w 2023 roku ta liczba wzrosła do 87 344 uchyleń. Ostatnie zebrane dane nie przedstawiają pozytywnego obrazu sytuacji.
![uchylanie się od szczepień - wykres [szczepienia.pzh.gov.pl].png](https://images.iberion.media/images/origin/uchylanie_sie_od_szczepien_wykres_szczepienia_pzh_gov_pl_e24728d9f9.png)
![uchylanie się od szczepień - mapa [szczepienia.pzh.gov.pl].png](https://images.iberion.media/images/origin/uchylanie_sie_od_szczepien_mapa_szczepienia_pzh_gov_pl_26daa03f7e.png)
Obowiązek szczepień ochronnych nakłada ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych, oraz rozporządzenie Ministra Zdrowia. Jednocześnie rośnie nieufność do szczepionek, co jest jednym z powodów, które kierują rodzicami w przypadku rezygnacji ze szczepień. Konsekwencją takiego stanu rzeczy, jest powrót groźnych, dawno zapomnianych chorób. Lekarze odnotowują coraz więcej przypadków krztuśca, polio, błonicy czy odry.
Analizy z ostatnich lat pokazały, że polskie ograny odpowiedzialne za utrzymanie zdrowia ludności na odpowiednim poziomie, nie zapewniły zalecanego przez Światową Organizację Zdrowia poziomu wyszczepienia, który wynosi około 90-95%, chodzi w szczególności o szczepionki przeciw: odrze, śwince, różyczce, błonicy, tężcowi, krztuścowi, pneumokokom, czy poliomyelitis. W konsekwencji bezpieczeństwa epidemiologicznego populacji nie zostało zagwarantowane. Ponadto, w lipcu 2024 roku UNICEF poinformował, że Polska straciła odporność populacyjną przed odrą.
Kampanie informacyjne, odpowiednia edukacja w tym zakresie oraz działania placówek POZ są niewystarczające. W związku z powyższym Główny Inspektor Sanitarny przygotowuje nowy system, a w procesie przygotowawczym zostaną przeprowadzone kontrole kart szczepień, które rozpoczną się już niedługo.
Kontrole kart szczepień ruszą w kwietniu
Według danych GIS wiele polskich dzieci nie figuruje w systemie szczepień. Około 5 procent z nich do dzieci, które zniknęły całkowicie z systemu i nie wiadomo, czy były szczepione, czy nie. Reszta dzieci nie otrzymała szczepień z powodów zdrowotnych, lub ich rodzice świadomie z nich zrezygnowali.
Pojawia się problem z rzeczywistą oceną skali problemu, gdyż analiza raportów o szczepieniach przekazywanych przez PSSE i POZ wykazała wiele niespójności i błędów. Zdarzało się, że placówki robiły to nierzetelnie, z błędami i bez wymaganych wykazów. Dokumenty były niekompletne, zawierały błędy formalne, merytoryczne, a nawet rachunkowe. Nieprawidłowa była również reakcja na uchylanie się od szczepień, wielokrotnie zaniechano działań, w celu ich wyegzekwowania. Wszystkie te uchybienia wykazał raport Najwyższej Izby Kontroli, opublikowany pod koniec 2024 roku.
Krokiem na drodze ku poprawie sytuacji ma być zmiana systemy i przejścia z papierowych kart szczepień na elektroniczne. Wcześniej jednak odbędzie się kontrola tych dokumentów, która obejmie 7,5 mln kart szczepień dzieci, o czym poinformował niedawno Główny Inspektor Sanitarny dr Paweł Grzesiowski, a cały proces ma ruszyć w kwietniu.
W przypadku stwierdzenia braku obowiązkowego szczepienia, na rodzica może zostać nałożona kara grzywny, w wysokości nawet 10 tys. zł, jednakże może ona zostać nałożona wielokrotnie i wynieść maksymalnie wynieść 50 tys. zł. W rzeczywistości jednak te grzywny są mniejsze, a w przypadku, kiedy dzieci osiągają pełnoletność, sprawy są zwykle umarzane. Dodatkowo, jak wskazują urzędnicy, groźba kary finansowej nie jest wystarczającym motywatorem dla rodzica, aby jednak swoje dziecko zaszczepił. Z danych wynika, że w 2023 roku nałożono 407 kar na łączną sumę 215 tys. zł.
System kar nie działa, kampanie edukacyjne dotyczące szczepienia są niewystarczające, a liczba wykrytych dawnych chorób zakaźnych wśród dzieci rośnie. Pierwsze działania, których celem jest zmiana sytemu zostały już zaplanowane, pytanie tylko, czy okażą się skuteczne.
