Mija 95 lat od ustanowienia Mazurka Dąbrowskiego polskim hymnem państwowym. Przypominamy niezwykłą historię pieśni
26 lutego 1927 roku minister spraw wewnętrznych, gen. Felicjan Sławoj Składkowski podał do wiadomości publicznej oficjalny tekst Mazurka Dąbrowskiego – ten dzień uważa się za datę ustanowienia pieśni oficjalnym polskim hymnem państwowym. Właśnie mija 95. rocznica tego jakże ważnego dla Polaków wydarzenia.
Skarbnica Narodowa postanowiła ją uczcić przygotowując bezpłatny medal pamiątkowy dla każdej Polki i każdego Polaka. To doskonały moment, aby przypomnieć fascynującą historię Mazurka, który towarzyszy nam w podniosłych chwilach już od 225 lat.
„Z ziemi włoskiej do Polski”
Polacy nie potrafili pogodzić się z tym, że w 1795 roku, po w trzecim rozbiorze Polski nasz kraj zniknął z mapy świata. Już 2 lata później w Republice Lombardzkiej na terenie dzisiejszych Włoch utworzono Legiony Polskie pod dowództwem generała Jana Henryka Dąbrowskiego, które u boku Francuzów miały przywrócić Polakom niepodległość. Polskie stopnie wojskowe, polskie komendy i umundurowanie przypominały o celu nadrzędnym, którym kierowali się legioniści. Niewiele rzeczy podnosi żołnierskie morele tak mocno jak zagrzewająca do boju pieśń.
Mazurek Dąbrowskiego, którego słowa stworzył pisarz Józef Wybicki, wybitny patriota, już w lipcu 1795 roku wybrzmiewał na ustach przygotowującego się do długiej kampanii polskiego wojska. Legioniści Dąbrowskiego w latach 1798-1805 brali udział w zwycięskich bitwach przeciwko wojskom Neapolu oraz austriackim. Gdy w 1806 roku Jan Henryk Dąbrowski wraz ze swoimi żołnierzami wkroczył do Poznania, a rok później do Warszawy u boku walczącej z Prusami armii napoleońskiej, Mazurek Dąbrowskiego był już doskonale znany w całym kraju i witał zwycięskich legionistów.
Co ciekawe, o ile po wygranym Powstaniu Wielkopolskim z 1806 roku Polacy wraz z Francuzami odbili polskie ziemie z rąk zaborcy u boku wymienionego w drugiej zwrotce Napoleona Bonaparte, Józef Wybicki nie „przewidział” jednak kierunku, z którego to nastąpi. Tworząc słowa, sądził, że po pokonaniu Austriaków maszerujące od wschodu wojska w pierwszej kolejności sforsują Wisłę, a dopiero później Wartę. Wojna z Prusami wymogła oczywiście marsz od zachodu.
Na ustach powstańców i polskich żołnierzy
Kompozytor muzyki obecnego hymnu państwowego do dziś pozostaje nieznany – wbrew dawnym przypuszczeniom – nie jest nim książę Michał Kleofas Ogiński. Trudno nie odnaleźć tu wyraźnej inspiracji melodią ludową, którą przecież Polacy mają we krwi, podobnie jak walkę o własną państwowość, gdy tylko jest ona zagrożona. Mazurek Dąbrowskiego towarzyszył więc polskiemu orężu zarówno w powstaniu listopadowym, jak i powstaniu styczniowym. Pieśń pojawiła się również w Legionach Piłsudskiego i w trakcie wojny polsko-bolszewickiej, a później już towarzyszyła polskim żołnierzom na frontach II wojny światowej jako oficjalny hymn.
Warto wiedzieć, że w poszczególnych okresach historycznych żołnierze dostosowali refren dzisiejszego hymnu do okoliczności, zastępując nazwisko Dąbrowskiego nawiązaniami do ówczesnych przywódców. W ten sposób w refrenie Mazurka pojawiło się między innymi nazwisko marszałka Piłsudskiego, generała Władysława Sikorskiego, oraz Jana Zygmunta Skrzyneckiego, gdy ten stał na czele powstania listopadowego.
Warto wspomnieć o jeszcze jednej pięknej historii związanej z Mazurkiem Dąbrowskiego, już jako hymnu państwowego, gdy los ojczyzny jawił się jako niepewny. W kwietniu 1945 roku w San Francisco powoływano do życia Organizację Narodów Zjednoczonych. Wśród przedstawicieli poszczególnych państw nie było polskiej delegacji. Dobitnie przypomniał o tym pochodzący z Polski wybitny kompozytor Artur Rubinstein, który podczas tej konferencji spontanicznie zagrał na fortepianie Mazurka Dąbrowskiego.
Śpiewany na całym kontynencie
Chociaż polityczny układ sił w dziewiętnastowiecznej Europie nie sprzyjał odrodzeniu się polskiej państwowości, ludność poszczególnych krajów i narodowi poeci sympatyzowali z marzącymi o odzyskaniu wolności Polakami pozostającymi pod zaborami i na Wielkiej Emigracji. Nieprzypadkowo Mazurek Dąbrowskiego został przetłumaczony na kilkanaście różnych języków, a w trakcie Wiosny Ludów można go było usłyszeć między innymi na ulicach Pragi czy Wiednia. Richard Wagner wykorzystał jego melodię do uwertury „Polonia” skomponowanej po klęsce powstania listopadowego.
Utwór ten stanowił inspiracje dla innych narodów znajdujących się w podobnym do Polaków położeniu. Do melodii skomponowanej na jego wzór słowacki poeta i prozaik Samo Tomášik stworzył hymn wszechsłowiański. Przez dziesięciolecia pieśń ta pozostawała oficjalnym hymnem państwowym Jugosławii, a później Serbii i Czarnogóry.
Oficjalny hymn państwowy od 95 lat
Dziś Mazurek Dąbrowskiego towarzyszy nam w trakcie państwowych uroczystości, najważniejszych wydarzeń, a polscy sportowcy wysłuchują go wraz z publicznością po zwycięskich rywalizacjach w międzynarodowych zawodach.
Tak dzieje się od 26 lutego 1927 roku, zatem mija 95 lat od ustanowienia utworu oficjalnym polskim hymnem państwowym. Z tej okazji Skarbnica Narodowa postanowiła obdarować wszystkich Polaków bezpłatnymi medalami pamiątkowymi. Numizmat upamiętniający rocznicę ustanowienia hymnu narodowego Rzeczypospolitej można zamówić na stronie internetowej Skarbnicy Narodowej.
