Mobbing w pracy – czym jest i jak przeciwdziałać?

Czym jest mobbing w pracy?

Mobbing to termin, który wywodzi się od angielskiego czasownika „to mob”. Oznacza prześladowanie, uporczywe nękanie i zastraszanie, a także stosowanie przemocy psychicznej i/lub fizycznej. Zjawisko to można zaobserwować w dowolnym środowisku – w szkole, w strukturach jakiejś organizacji, w służbie wojskowej lub policyjnej. Jednak najwięcej mówi się o mobbingu w pracy.

Art. 94 Kodeksu pracy głosi, że: „mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników”. Mówimy zatem o konkretnym zestawie zachowań, które powtarzają się i występują przez dłuższy czas. Co ważne, to pracodawca ma obowiązek przeciwdziałać mobbingowi w pracy, a jeśli tego nie robi – łamie prawo.

Mobbing w pracy – rodzaje

Mobbing w pracy możemy rozumieć na bardzo wiele sposobów. Zjawisko to przyjmuje różne formy zastraszania i nękania, jednak negatywne zachowania możemy podzielić na dwie grupy:

• mobbing bezpośredni – jest to najczęstsza forma mobbingu, która polega na kierowaniu osobistych uwag, złośliwości czy gróźb wprost do osoby mobbingowanej;

• mobbing pośredni – w tym przypadku mamy do czynienia z zachowaniami, które uderzają wprost w osobę mobbingowaną, lecz nie dochodzi do kontaktu z ofiarą. Mobbingujący może np. celowo rozsiewać fałszywe i szkodliwe informacje lub zniesławiać.

Mobbing w pracy można również podzielić w zależności od stanowiska ofiary i osoby mobbingującej. Wyróżniamy:

• mobbing pionowy (ukośny) – opiera się o różne poziomy hierarchii zatrudnienia. Zwykle do pracodawca jest osobą mobbingującą, a pracownik ofiarą, jednak zdarzają się sytuacje, w której to szef jest zastraszany przez swojego pracownika;

• mobbing poziomy (prosty) – występuje wśród pracowników na tym samym poziomie hierarchii.

Mobbing w pracy – przykłady

Nikt tak naprawdę nie jest w stanie wymienić wszystkich zachowań, które mogą podlegać pod mobbing w pracy. Lista jest nieskończenie długa. Zjawisko to może występować dosłownie wszędzie, a mobberami i osobami mobbingowanymi może być każdy z nas. Jednak trzeba wiedzieć, jakie zachowania podlegają pod mobbing, aby móc udowodnić, że jest się osobą mobbingowaną.

Do takich zachowań można zaliczyć złośliwości, obraźliwe gesty, stosowanie gróźb oraz agresji słownej. Mobber może również rozsiewać fałszywe plotki, wyśmiewać ofiarę przy innych pracownikach i nastawiać ich przeciwko osobie mobbingowanej, lub prześladować ją, zwłaszcza po godzinach pracy.

Mobbing w pracy to także zachowania, które na pierwszy rzut oka mogą nie mieć nic wspólnego z mobbingiem. Zaliczamy do nich lekceważenie oraz celowe ignorowanie pracownika i jego uwag, a także zaniżanie kompetencji.

Mobbing w pracy – jak sobie radzić?

Mobbing w pracy to trudny temat, o którym niechętnie się mówi. Jednak ignorowanie zaczepek i prześladowania oraz reagowanie agresją może tylko pogorszyć sytuację. Osoby mobbingowane powinny przede wszystkim postawić granicę i wyraźnie pokazać, że nie będą tolerować takich zachowań.

Pamiętajmy, że pracodawca ma prawo stawiać wymagania wobec pracownika, ale nie może stosować agresji słownej, a osoba mobbingowana ma prawo zwracać uwagę na obraźliwe zachowania swojego szefa lub odmówić wykonywania poleceń, które wykraczają poza obowiązki. Nadmiar obowiązków również jest pewną formą mobbingu w pracy.

Osoby mobbingowane mogą poradzić się innych pracowników. Warto zaznajomić się z kodeksem pracy, który jasno mówi, w jakich sytuacjach łamane jest prawo i jakie kary są przewidywane za mobbing w pracy, a także za brak reakcji ze strony pracodawcy.

Ofiary mobbingu w pracy powinny zadbać o swoje zdrowie psychiczne i warunki, w jakich pracują. Pierwszym krokiem jest skorzystanie z pomocy Krajowego Stowarzyszenia Antymobbingowego oraz psychologa. W skrajnym przypadku można po prostu zwolnić się z pracy lub zgłosić sprawę o mobbing do sądu.