Odwrotne obciążenie podatku VAT – na czym to polega?

Na czym polega transakcja odwrotnego obciążenia?

Odwrotne obciążenie to w dużym uproszczeniu przeniesienie obowiązku rozliczenia podatku z przedsiębiorcy na klienta. Art. 17 ust. 1 pkt 7 i 8 ustawy o podatku VAT wskazuje, przy jakich towarach należy zastosować odwrotne obciążenie. Dotyczy to handlu na przykład:

• tabletami i laptopami,

• telefonami komórkowymi i smartfonami,

• konsolami do gier,

• biżuterią ze złota i srebra.

Jeżeli chodzi o usługi objęte odwrotnym obciążeniem, przykładowo są to:

• roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków mieszkalnych,

• roboty związane z rozbiórką i burzeniem obiektów budowlanych,

• roboty tynkarskie, roboty związane z wykładaniem posadzek i oblicowywaniem ścian,

• roboty malarskie.

Jakie są zasady transakcji odwrotnego obciążenia?

Podatnicy dokonujący sprzedaży wyżej wymienionych towarów oraz usług powinni wystawiać faktury bez wykazanej stawki podatku. Na dokumencie powinna  pojawić się także adnotacja określająca, że jest to transakcja objęta odwrotnym obciążeniem, gdzie to nabywca towarów zobowiązany jest do naliczenia podatku VAT.

Należy jednak pamiętać, że transakcja z zastosowaniem odwróconego obciążenia jest możliwa tylko wtedy, gdy:

• sprzedawcą towarów jest podatnik, u którego sprzedaż nie jest zwolniona z VAT na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 (ze względu na wysokość obrotów do 200 tys. zł),

• nabywcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15, zarejestrowany jako podatnik VAT czynny,

• dostawa nie jest objęta zwolnieniem, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 2 lub w art. 122.

Podstawą opodatkowania nazywamy wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy. Dlatego, aby prawidłowo rozliczyć transakcję odwróconego obciążenia, nabywca musi opodatkować kwotę wykazaną na fakturze otrzymanej od dostawcy.

Nowelizacja ustawy o VAT zakłada zmiany w rozliczeniu transakcji krajowych z zastosowaniem odwrotnego obciążenia. Od listopada 2019 roku mechanizm ten został zastąpiony obowiązkowym mechanizmem split payment oraz dodano nowy załącznik do ustawy o VAT (załącznik nr 15). Załączniki nr 11 i 14 zostaną uchylone. 

Split payment, czyli mechanizm podzielonej płatności, polega na rozdzieleniu zapłaty należności przelewem na dwa strumienie:

• zapłata kwoty odpowiadającej całości albo części kwoty podatku wynikającej z otrzymanej faktury dokonywana na rachunek VAT;

• zapłata całości albo części kwoty odpowiadającej wartości sprzedaży netto wynikającej z otrzymanej faktury jest dokonywana na rachunek bankowy albo na rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, dla których jest prowadzony rachunek VAT, albo jest rozliczana w inny sposób (z art. 108a ustawy o VAT).

Należy pamiętać, że odwrotne obciążenie stosuje się w przypadku transakcji wyższej niż 20 tysięcy złotych netto (czyli bez uwzględnienia podatku od towaru i usług). 

Jak wygląda rozliczanie odwrotnego obciążenia w praktyce?

Podczas księgowania transakcji z zastosowaniem odwrotnego obciążenia w celu naliczenia podatku VAT podatnik nie ma obowiązku wystawiania dokumentu wewnętrznego, czyli podatek może obliczyć na fakturze otrzymanej od dostawcy, a następnie ująć bezpośrednio w rejestrach VAT. 

Czynny podatnik VAT ma prawo odliczyć podatek pod warunkiem, że zakupione towary będą wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Jeżeli faktura otrzymana podczas transakcji zawiera adnotację o odwrotnym obciążeniu, podatnik musi wykazać ją w deklaracji VAT-7, a następnie złożyć ją w urzędzie skarbowym.