Osoba prawna i osoba fizyczna – jaka jest różnica?

Osoba prawna – definicja

Definicję osoby prawnej podaje nam art. 33 Kodeksu cywilnego, który głosi, że „osobami prawnymi są Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną”. Taka jednostka organizacyjna posiada pełnię przedmiotowości prawnej, uzyskuje zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych oraz zdolność sądową i procesową.

Osoby prawne nie mają licznych praw i obowiązków o charakterze cywilnym. Nie mogą np. być spadkobiercą czy spisywać testamentów, czym różnią się od osób fizycznych, ale zawsze mają pełną zdolność do podejmowania czynności prawnych. To oznacza, że osobom prawnym nie można ani odebrać, ani ograniczyć tych zdolności.

Jak już wcześniej wspominaliśmy, osobą prawną jest przede wszystkim Skarb Państwa, ale także państwowe osoby prawne, jednostki samorządu terytorialnego i ich związki, korporacje oraz fundacyjne osoby prawne. Inne kategorie osób prawnych ustanawiają ustawy szczególne. Najważniejsze z nich to spółki kapitałowe, spółdzielnie, przedsiębiorstwa państwowe, kościoły i inne związki wyznaniowe, uczelnie, fundacje instytuty badawcze, partie polityczne, stowarzyszenia rejestrowe i związki zawodowe.

Kiedy osoba prawna uzyskuje zdolność prawną?

Osoba prawna uzyskuje zdolność prawną w momencie powstania osoby prawnej. Natomiast podstawą powstania osoby prawnej może być np. przyjęcie aktu założycielskiego, statutu lub podpisanie umowy założenia. Zawiązanie osoby prawnej powoduje, że natychmiast staje się podmiotem praw i obowiązków, a także może być uczestnikiem obrotu prawnego. Jednak dopóki nie uzyska zdolności do czynności prawnych, osoba prawna nie może ani nabywać praw, ani zaciągać zobowiązań we własnym imieniu.

Przykładem takiej osoby prawnej, która posiada zdolność prawną, ale nie może występować we własnym imieniu, jest np. spółka akcyjna lub spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, która występuje już w obrocie.

Kiedy osoba prawna uzyskuje zdolność do czynności prawnych?

W przypadku osób prawnych, zdolność do czynności prawnych jest uzyskiwana po dokonaniu wpisu np. do Krajowego Rejestru Sądowego. Należy zauważyć, że osoba prawna wyraźnie różni się pod tym względem od osoby fizycznej, która zyskuje pełną zdolność do czynności prawnych w momencie osiągnięcia pełnoletności lub ograniczoną zdolność do czynności prawnych po ukończeniu 13 lat lub w przypadku częściowego ubezwłasnowolnienia.

Warto dodać, że istnieją również jednostki organizacyjne posiadające zdolność prawną, lecz nie posiadające zdolności do czynności prawnych. Są to tzw. ułomne osoby prawne, jednak nazwa wcale nie nawiązuje do niepełnosprawności. Taka jednostka może nabywać prawa i zaciągać zobowiązania mocą swojego działania, a także pozywać i być pozwaną, natomiast jej członkowie ponoszą odpowiedzialność za jej zobowiązania. W prawie polskim, osoby prawne nieposiadające osobowości prawnej to np. spółki osobowe, wspólnoty mieszkaniowe, partie politycznie niewpisane do ewidencji, spółki akcyjne w organizacji i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, a także stowarzyszenia zwykłe.

Osoba prawna – czym różni się od osoby fizycznej?

Podstawowa różnica jest taka, że osoba prawna dotyczy jednostki organizacyjnej – trwałego zespolenia ludzi i środków materialnych w celu realizacji określonych zadań, natomiast osoba fizyczna to po prostu człowiek. Co więcej, osoba fizyczna automatycznie zyskuje zdolność prawną, natomiast pełna zdolność do czynności prawnych pojawia się po ukończeniu 18. roku życia. Ograniczona zdolność do czynności prawnych dotyczy osób fizycznych, które ukończyły 13 lat lub są częściowo ubezwłasnowolnione. W przypadku osób prawnych, zdolność do czynności prawnych można uzyskać po dokonaniu wpisu do właściwego rejestru, np. Krajowego Rejestru Sądowego, natomiast zdolność prawna pojawia się wraz z powstaniem osoby prawnej, tj. po przyjęciu aktu założycielskiego, statutu lub umowy założenia.

Warto również dodać, że osoba prawna jest reprezentowana przez swoje organy. Natomiast osoba fizyczna może reprezentować siebie, a jeśli występuje brak lub ograniczona zdolność do czynności prawnych, osobą reprezentującą jest rodzic, opiekun lub kurator.