Pensja brutto i netto – na czym polega różnica?
Pensja brutto i netto – definicje
Każdy przyszły pracownik ma prawo wiedzieć, jakie otrzyma wynagrodzenie za wykonaną pracę na rzecz pracodawcy. Jednak gdy otrzyma pierwszą wypłatę i porówna ją z wysokością wynagrodzenia zapisaną w umowie o pracę, może dojść do niemałej konsternacji. Dlatego bardzo ważne jest, aby wyjaśnić sobie znaczenie pensji brutto i netto.
Wynagrodzenie brutto to pełna kwota, w której zawarto nie tylko pensję dla pracownika, ale też składki i zaliczki. Odprowadzanie składek i zaliczek przy zatrudnieniu na umowie o pracę jest obowiązkowe, co oznacza, że pracownik nie może decydować, czy chce opłacać tylko niektóre składki, czy też chce zachować całą pensję dla siebie. Pensja brutto i netto odnosi się odpowiednio do pełnej kwoty wynagrodzenia wraz z zaliczkami i składkami oraz wynagrodzenia, które pracownik otrzyma „na rękę”.
Pensja brutto i netto – różnice wynagrodzenia
Różnice w pensji brutto i netto nie zawsze są takie same. Najwięcej bowiem zależy od wysokości wynagrodzenia, zapisanego w umowie, a także od formy zatrudnienia. Pracodawca może zatrudnić pracownika na umowę o pracę lub umowę cywilnoprawną – umowę o dzieło i umowę zlecenie. Warto dodać, że w przypadku umów cywilnoprawnych pracownik nie ma obowiązku odprowadzania wszystkich składek. Dlatego dla umów cywilnoprawnych różnice pomiędzy pensją brutto a netto będą inne niż dla umowy o pracę.
Gdy mamy do czynienia z pracą „na czarno”, czyli bez umowy, pracownik nie odprowadza składek i zaliczek, natomiast pracodawca nie odprowadza podatku. Oczywiście, zatrudnianie pracowników bez umowy jest nielegalne i surowo karane, jednak w tym przypadku nie ma mowy o pensji brutto – pracownik otrzymuje całość. Z pracą bez umowy wiąże się jednak ryzyko, bowiem pracodawca może nie zapłacić pracownikowi za wykonaną pracę. Co więcej, pracownikowi nie przysługują żadne korzyści, które normalnie wynikałyby z zatrudnienia na umowę o pracę. Zgłoszenie i stwierdzenie nielegalnego zatrudnienia nie pozostanie bez konsekwencji dla pracodawcy, a w niektórych sytuacjach również dla pracownika.
Pensja brutto i netto – obowiązkowe składki
Poznaliśmy już różnicę pomiędzy pensją brutto a wynagrodzeniem netto. Warto również wiedzieć, jakie obowiązkowe składki i zaliczki jesteśmy zobowiązani odprowadzać przy umowie o pracę:
składka na ubezpieczenie emerytalne to 19,52% wynagrodzenia brutto. Pracownik i pracodawca opłacają ją po równo;
składka na ubezpieczenie rentowe to 8% wynagrodzenia brutto. Pracodawca płaci 6,5%, a pracownik 1,5%;
składka na ubezpieczenie chorobowe to 2,45% wynagrodzenia brutto. Pracownik w całości pokrywa tę składkę ze swojej pensji;
składka na ubezpieczenie zdrowotne to 9% pensji brutto, pomniejszonej o składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i chorobowe.
Z wynagrodzenia brutto pracodawca ma również obowiązek pobrać zaliczkę na podatek dochodowy. Pracodawca pomniejsza przychód pracownika w danym miesiącu o koszty uzyskania przychodu oraz wartość potrąconych składek na ubezpieczenie społeczne. Kwoty zaliczek wynoszą:
17% dochodu uzyskanego w danym miesiącu – za miesiące, w których dochód podatnika uzyskany od początku roku w zakładzie pracy nie przekroczył kwoty stanowiącej górną granicę pierwszego przedziału skali, tj. 85 528 zł;
32% dochodu uzyskanego w danym miesiącu – za miesiące następujące po miesiącu, w którym dochód uzyskany przez podatnika przekroczy kwotę 85 528 zł.
Pensja brutto i netto – przykład
Różnice pomiędzy pensją brutta a netto oraz wysokość odprowadzanych składek i zaliczek najłatwiej dostrzec na poniższym przykładzie, który stanowi płacę minimalną w 2020 roku:
pensja brutto: 2 600 zł,
składka emerytalna (9,76%): 235,76 zł,
składka rentowa (1,5%): 39,00 zł,
składka chorobowa (2,45%): 63,70 zł,
składki na ubezpieczenia społeczne łącznie: 356,46 zł,
podstawa wymiaru składki zdrowotnej: 2 243,54 zł,
składka na ubezpieczenie zdrowotne (9%): 201,92 zł,
składka na ubezpieczenie zdrowotne podlegająca odliczeniu (7,75%): 173,87 zł,
koszty uzyskania przychodu: 250 zł,
podstawa obliczenia zaliczki: 1 994,00 zł,
zaliczka na podatek (17%): 295,22 zł,
zaliczka do urzędu skarbowego: 121,00 zł.
Z powyższego wynika, że przy pensji brutto 2 600 zł pracownik po odprowadzeniu wszystkich obowiązkowych składek i zaliczek otrzyma „na rękę” 1 920,62 zł.
