Środki trwałe oraz metody ich amortyzacji

Czym są środki trwałe?

Środki trwałe to składniki majątku przedsiębiorstw, których przewidywany okres użytkowania jest dłuższy niż rok. Rzeczy te muszą być wykorzystywane na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej, kompletne oraz zdatne do użytku.

W szczególności do środków trwałych zalicza się:

• urządzenia, maszyny oraz środki transportu;

• zwierzęta;

• ulepszenia dokonane w środkach trwałych nie będących własnością przedsiębiorstwa w celu użycia ich na potrzeby firmy;

• nieruchomości.

Czym jest amortyzacja środków trwałych?

Amortyzacją nazywamy wyrażane w pieniądzu zużycie środków trwałych w wyniku ich eksploatacji na potrzeby przedsiębiorstwa. Odpisy amortyzacyjne dokonywane są systematycznie, zgodnie z planowym rozłożeniem wartości początkowej środka trwałego na ustalony okres amortyzacji.

Proces amortyzacji rozpoczyna się najwcześniej w momencie przyjęcia środka trwałego do majątku spółki i rozpoczęcia jego użytkowania. Zakończenie z kolei musi nastąpić nie później niż z chwilą, gdy wartość odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych zrówna się z wartością początkową środka trwałego, rzecz zostanie zniszczona, sprzedana lub zostanie stwierdzony jej niedobór.

Środki trwałe niepodlegające amortyzacji wymienione zostały w ustawie o PIT w art. 22c i są to m.in.:

• Grunty i prawo wieczystego użytkowania gruntów;

• Nieużywane składniki majątku;

• Dzieła sztuki i eksponaty muzealne;

• Budynki, lokale, budowle i urządzenia zaliczane do spółdzielczych zasobów mieszkaniowych lub służących działalności społeczno-wychowawczej prowadzonej przez spółdzielnie mieszkaniowe.

Metody amortyzacji środków trwałych

Przedsiębiorca ma pełne prawo do wyboru jednej z kilku metod amortyzacji dla poszczególnych środków trwałych. Wyboru metody dokonuje się przed rozpoczęciem amortyzacji i stosuję się ją do pełnego zamortyzowania danego środka trwałego.

Metoda liniowa

Metoda liniowa jest najczęściej wybieraną metodą amortyzacji. Polega na równym rozłożeniu odpisów amortyzacyjnych w każdym roku, w tej samej wysokości. Odpisy amortyzacyjne za każdym razem są takie same, a stawka amortyzacyjna pozostaje niezmienna przez cały okres amortyzacji. Podstawą do naliczania odpisów amortyzacyjnych w metodzie liniowej jest wartość początkowa środka trwałego. Obowiązujące stawki amortyzacyjne znajdują się  w wykazie stawek amortyzacyjnych, stanowiących załączniki do ustaw o PIT.

Metoda degresywna

W metodzie degresywnej, w odróżnieniu od metody liniowej, stawki odpisów amortyzacyjnych różnią się miedzy sobą. Ideą, która przemawia za tą metodą, jest założenie, że użyteczność środków trwałych maleje wraz z czasem ich użytkowania. W związku z tym w pierwszych latach amortyzacji odpisy są wyższe niż w kolejnych.

W tym przypadku metody degresywnej również stawkę ustala się w oparciu o Klasyfikację Środków Trwałych, która jest w odróżnieniu od metody liniowej mnożona jest przez określony współczynnik.

Aby skorzystać z tej metody amortyzacji, środki trwałe podatnika muszą być maszynami i urządzeniami zaliczającymi się do grup: 3-6 i 8 KŚT. Metoda degresywna dotyczy także wszystkich środków transportu oprócz samochodów osobowych.

Metoda progresywna

Metoda progresywna jest najrzadziej wykorzystywaną metodą amortyzacji. Nazywana jest również metodą rosnących odpisów amortyzacyjnych. Jak nazwa wskazuje, polega na tym, że stawki odpisów z biegiem czasu są coraz wyższe. Podatnik, który wybiera tę metodę, zakłada, że im środek trwały jest starszy tym większych kosztów wymaga jego utrzymanie.

Metoda amortyzacji jednorazowej

Podatnik ma również możliwość dokonać jednorazowej amortyzacji środków trwałych. Limit jednorazowej amortyzacji wynosi w danym roku maksymalnie 100 000zł. Podatnik dokonujący takiej amortyzacji musi spełnić dodatkowe warunki:

1) wartość początkowa jednego środka trwałego, nabytego w roku podatkowym, wynosi co najmniej 10 000 zł lub

2) łączna wartość początkowa co najmniej dwóch środków trwałych, nabytych w roku podatkowym, wynosi co najmniej 10 000 zł, a wartość początkowa każdego z nich przekracza 3 500 zł.

W przypadku, gdy środki trwałe są niższej wartości niż 10 000 PLN, podatnik nie musi wprowadzać do go ewidencji środków trwałych. Może wtedy dokonać jednorazowego odpisu i ująć go bezpośrednio w kosztach uzyskania przychodu, na dzień oddania go do użytkowania w przedsiębiorstwie.

Termin dokonywania odpisów amortyzacyjnych

Podatnik może dokonywać odpisów równomiernie co miesiąc, raz na kwartał lub raz na rok. Prawo nie przewiduje w tym zakresie żadnych ograniczeń co do terminów. Jednym ograniczeniem jest to, że suma odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych dokonana w pierwszym roku podatkowym, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji, nie może przekroczyć wartości tych odpisów przypadających za okres od wprowadzenia ich do ewidencji (wykazu) do końca tego roku podatkowego.

Źródła:

art. 22a - 22p ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych

art. 16a - 16m ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych