Wypadek przy pracy a rozliczenia z ZUS
Jak wyglądają rozliczenia pracodawcy z ZUS, gdy pracownik uległ w trakcie pracy wypadkowi?
Pracownikowi zatrudnionemu na umowę o pracę, któremu przydarzył się wypadek przy pracy, należy się zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego. Wynosi on 100% podstawy wymiaru. Przez podstawę wymiaru rozumiemy tu średnie wynagrodzenie wypłacane pracownikowi przez ostatnie 12 miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym pracownik uległ wypadkowi, zmniejszone o 13,71% (tyle, ile miesięcznie potrąca się pracownikowi z pensji na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowy). Jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 12 miesięcy, do wyliczenia podstawy wymiaru stosuje się wynagrodzenie z pełnych miesięcy, które przepracował, zanim uległ wypadkowi.
Czym jest wypadek przy pracy?
Potocznie określeniem „wypadek przy pracy” nazywamy ogół zdarzeń, w których pracownik podczas pracy skaleczy się, dozna kontuzji albo ulegnie poważnemu wypadkowi. Z punktu widzenia prawa definicja „wypadku przy pracy” jest nieco bardziej skomplikowana. Zgodnie z ustawą o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą: – podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych; – podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia; – w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy. Ta sama ustawa mówi też, że: „na równi z wypadkiem przy pracy traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ (art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych): – w czasie podróży służbowej, chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań; – podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony; – przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.
Kiedy zdarzenie jest wypadkiem przy pracy?
O tym, czy dane zdarzenie jest wypadkiem przy pracy, decyduje powołany przez pracodawcę zespół powypadkowy. W jego skład wchodzi społeczny inspektor pracy oraz osoba mająca uprawnienia do realizacji zadań z zakresu BHP. Prawo dopuszcza, że w zespole znajdą się też inne osoby. Na przykład może się tak zdarzyć, że w firmie nie ma społecznej inspekcji pracy. Do zespołu można wówczas powołać przedstawiciela pracowników, który posiada odpowiednie uprawnienia BHP. Zespół taki po oględzinach miejsca wypadku, zebraniu dowodów, wysłuchaniu wyjaśnień, zasięgnięciu opinii lekarza i wykonaniu innych kluczowych dla wyjaśnienia zdarzenia czynnościach, sporządza protokół powypadkowy. Uznanie lub nieuznanie zdarzenia za wypadek przy pracy wymaga bardzo szczegółowego uzasadnienia. Przed zatwierdzeniem poszkodowany lub jego rodzina mogą wnieść do niego zastrzeżenia do dokumentu. Protokół powypadkowy zatwierdza pracodawca, a następnie przekazuje go poszkodowanemu lub jego rodzinie (jeśli np. doszło do śmierci pracownika albo jego stan zdrowia nie pozwala na zapoznanie się z dokumentem), a także do Państwowej Inspekcji Pracy (PIP). Służba ta dokładnie sprawdza ustalenia zespołu powypadkowego. Jeśli stwierdzi uchybienia w procedurze, może nakazać ponowne ustalenie okoliczności zdarzenia.
Wypadek przy pracy a wynagrodzenie chorobowe
Może się zdarzyć, że pracownik otrzyma już wynagrodzenie chorobowe za dany miesiąc, w którym przebywał na zwolnieniu lekarskim, a dopiero potem przyczyna jego nieobecności w pracy zostanie zakwalifikowana jako wypadek przy pracy. Co za tym idzie – przysługiwać mu będzie nie wynagrodzenie chorobowe, lecz zasiłek chorobowy. Co w takiej sytuacji powinien zrobić pracodawca? Gdy pracodawca jest płatnikiem zasiłku, po pierwsze powinien on zakwalifikować wypłacone wynagrodzenie chorobowe jako zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego. Jednocześnie jego obowiązkiem jest skorygowanie go do równowartości 100% podstawy wymiaru i skorygowanie deklaracji rozliczeniowych. Nadpłacone składki wliczane są w poczet zaległych lub przyszłych (ewentualnie istnieje możliwość wnioskowania o ich zwrot). Należy także zwrócić pracownikowi nadpłaconą składkę za ubezpieczenie zdrowotne. Bardzo istotną kwestią jest sporządzenie i wysłanie do ZUS imiennych raportów korygujących. Korekcie będą podlegać oczywiście deklaracja ZUS DRA oraz załączniki: ZUS RSA i ZUS RCA. Wyrównanie, jakie przysługuje pracownikowi (zasiłek z ubezpieczenia wypadkowego jest wyższy niż wynagrodzenie chorobowe), wykazuje się raporcie ZUS RSA z kodem świadczenia 318 (wyrównanie zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego).
Gdy płatnikiem zasiłku jest ZUS
W mniejszych firmach, zatrudniających mniej niż 20 osób, płatnikiem zasiłków jest ZUS. Jeżeli pracownikowi takiej firmy przysługuje zasiłek z ubezpieczenia wypadkowego, a wcześniej wypłacono mu wynagrodzenie chorobowe, pracodawca także musi dokonać korekt deklaracji ZUS DRA, ZUS RSA i ZUS RCA. Oczywiście w tym przypadku pracodawca ma także obowiązki: zakwalifikowania wynagrodzenia chorobowego jako zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego oraz zwrócenia pracownikowi składki zdrowotnej pobranej od wypłaconego wynagrodzenia chorobowego. W niedużych firmach płatnikiem zasiłku jest ZUS, a więc to ta instytucja jest zobowiązana do wypłacenia pracownikowi wyrównania.
