Czym jest umowa agencyjna, kiedy się ją zawiera i kogo dotyczy?

Umowa agencyjna – co to jest?

Umowa agencyjna to jedna z umów cywilnoprawnych, wobec której zastosowanie mają przepisy Kodeksu cywilnego. Umowa agencyjna przypomina nieco umowę zlecenie, choć różnice występujące między tymi dwoma umowami są wyraźne i istotne.

Umowę agencyjną podpisuje się z osobą przyjmującą zlecenie – agentem. Ten zobowiązuje się w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do stałego pośredniczenia, za wynagrodzeniem, przy zawieraniu z klientami umów na rzecz dającego zlecenie przedsiębiorcy albo do zawierania ich w jego imieniu. Agent może zawierać umowy w imieniu zleceniodawcy oraz odbierać dla niego oświadczenia, tylko jeśli otrzymał zezwolenie.

Umowa agencyjna – obowiązki agenta i zleceniodawcy

Osoba zatrudniona na umowę agencyjną ma obowiązek przekazywać wszelkie informacje mające znaczenie dla zleceniodawcy oraz przestrzegać jego wskazówek uzasadnionych w danych okolicznościach, a także podejmować w zakresie prowadzonych spraw czynności potrzebne do ochrony praw dającego zlecenie. Natomiast zleceniodawca musi przekazywać agentowi dokumenty i informacje potrzebne do prawidłowego wykonania umowy.

Do obowiązków zleceniodawcy należy również informowanie agenta o przyjęciu lub odrzuceniu propozycji zawarcia umowy oraz o niewykonaniu umowy, przy której zawarciu agent pośredniczył lub którą zawarł w imieniu dającego zlecenie, a także o tym, że liczba umów, których zawarcie przewiduje, lub wartość ich przedmiotu będzie znacznie niższa niż ta, której agent mógłby się normalnie spodziewać. Co więcej, każda ze stron umowy agencyjnej zobowiązana jest do zachowania lojalności wobec drugiej.

Umowa agencyjna – wynagrodzenie

Agentowi z tytułu umowy agencyjnej przysługuje wynagrodzenie. Jeśli sposób wynagrodzenia nie został określony w umowie, agentowi przysługuje prawo do prowizji, której wysokość jest zależna od liczby lub wartości zawartych umów. Jeżeli wysokość prowizji również nie została określona w umowie, należy się ona w wysokości zwyczajowo przyjętej w stosunkach danego rodzaju, w miejscu działalności prowadzonej przez agenta, a w razie niemożności ustalenia prowizji w ten sposób, agentowi należy się prowizja w odpowiedniej wysokości, uwzględniającej wszystkie okoliczności bezpośrednio związane z wykonaniem zleconych mu czynności.

Warto dodać, że agentowi może przysługiwać prawo do prowizji również po rozwiązaniu umowy agencyjnej. Agent może żądać prowizji, jeśli propozycję zawarcia umowy zleceniodawca lub agent otrzymał od klienta przed rozwiązaniem umowy agencyjnej (przy spełnieniu przesłanek art. 761 Kodeksu cywilnego) oraz gdy do zawarcia umowy doszło w przeważającej mierze w wyniku jego działalności w okresie trwania umowy agencyjnej lub w rozsądnym czasie od jej rozwiązania.

Umowa agencyjna a umowa zlecenie

Umowa agencyjna oraz umowa zlecenie to dwie najczęściej zawierane umowy cywilnoprawne, które dotyczą świadczenia usług. Agent lub zleceniobiorca nie musi być bezpośrednio podporządkowany zleceniodawcy, a także nie musi wykonywać swoich obowiązków zawodowych pod jego kierownictwem. Jednak umowę agencyjną można zawrzeć tylko z przedsiębiorcą, a umowę zlecenia z każdą osobą.

Przy umowie agencyjnej agent jest zobowiązany do stałego pośredniczenia przy zawieraniu umów z klientami na rzecz zleceniodawcy z uwzględnieniem jego wskazówek. Co więcej, agent musi wykonywać swoją pracę osobiście. Natomiast przy umowie zleceniu zleceniobiorca wykonuje swoje obowiązki zawodowe, stosując się do wskazówek zleceniodawcy, lecz nie musi świadczyć pracy osobiście.

Wypowiedzenie umowy agencyjnej zawartej na czas nieokreślony następuje poprzez uwzględnienie ustawowo przyjętych terminów. Można ją również wypowiedzieć ze skutkiem natychmiastowym, lecz tylko gdy jedna ze stron nie wykonała obowiązków w całości lub znacznej części, a także przy nadzwyczajnych okolicznościach. Jeśli jedna ze stron ponosi odpowiedzialność za wypowiedzenie umowy agencyjnej, ma ona obowiązek naprawić szkodę. W przypadku umowy zlecenia wypowiedzenie jest o wiele łatwiejsze, gdyż zleceniodawca i zleceniobiorca mogą ją rozwiązać w każdej chwili.