Darowizna – jak sporządzić umowę, kiedy i ile podatku musisz zapłacić? Kary za niezgłoszenie darowizny. Praktyczny przewodnik po darowiznach
Darowizna w myśl prawa to bezpłatne przekazanie składnika swojego majątku na rzecz innej osoby. Okazuje się, że bezpłatne jest tylko z ustawowej definicji. Fiskus nakłada na obdarowanego obowiązek poinformowania urzędników o fakcie otrzymania darowizny oraz odprowadzenia od niej stosownego podatku. Zdradzamy kiedy należy zapłacić podatek i w jakiej kwocie. Okazuje się, że wokół tematu darowizn narosło wiele mitów, a sama instytucja jest bardzo prosta – choć może budzić niesmak, wszak należy zapłacić daninę od prezentu. Maksymalna stawka podatku wynosi nawet 20 procent.
Darowizna – podatek za prezent pod choinkę?
Zgodnie z ustawą o opodatkowaniu darowizny nie musimy odprowadzać podatku od prezentów, jednak ich wartość nie może przekraczać pewnej kwoty. Co ważne – aby poprawnie oszacować wartość tej kwoty musimy wiedzieć jakie pokrewieństwo łączy nas z obdarowującym, ale także, co szalenie istotne – czy otrzymaliśmy od obdarowującego w ciągu ostatnich 5 lat inne prezenty. Polskie prawo przez wartość darowizny rozumie sumę wartość rzeczy, praw majątkowych oraz pieniędzy z ostatnich 5 lat. Jaka to kwota? Podatku nie musimy odprowadzać, jeżeli wartość nie przekracza:9637 zł – w przypadku prezentów od: małżonka, dzieci, wnuków, rodzeństwa, rodziców, synowej lub zięcia, teściów, ojczyma, macochy lub pasierba;7276 zł – w przypadku prezentów od: dzieci i wnuków rodzeństwa, rodzeństwa rodziców, dzieci oraz rodziców i dziadków pasierbów, małżonków rodzeństwa oraz rodzeństwa naszych małżonków, a także małżonków rodzeństwa naszych małżonków (np. żony szwagra);4902 zł – w przypadku prezentów od wszystkich innych, niewymienionych wyżej;
Ponadto w przypadku najbliższej rodziny – małżonka, dzieci, wnuków i prawnuków, rodziców oraz dziadków oraz rodzeństwa – nawet przy przekroczeniu limitu 9637 zł można nie płacić podatku, jednak w takim przypadku należy powiadomić urząd skarbowy o fakcie otrzymania darowizny. Dlatego, jeżeli planujemy np. przekazać naszym dzieciom 10 tysięcy złotych z okazji ich ślubu, powinniśmy zrobić to przelewem zamiast umieszczać pieniądze w kopercie. Dlaczego? Zgodnie z interpretacją Izby Skarbowej, każda darowizna, która przekracza limit, ale kwalifikuje się do zwolnienia z podatku musi być udokumentowana. Potwierdzenie wykonania (lub otrzymania) przelewu jest wystarczające.
Co w przypadku, gdy na prezent dostaliśmy od dalszych znajomych wartościowy sprzęt? Niestety, musimy odprowadzić od tej darowizny podatek. Jaka jest jego kwota? Zdradzamy w dalszej części tekstu.
Darowizna – jak sporządzić dokument
Niestety, zgodnie z polskim prawem darowizna powinna zostać przekazana w formie aktu notarialnego. Są jednak pewne wyjątki – z umowy notarialnej można zrezygnować, jeżeli obietnica zostanie od razu spełniona. Załóżmy, że przyjaciel postanowił przekazać nam samochód o wartości 7 tysięcy złotych w formie darowizny. Podpisaliśmy umowę, ale nie towarzyszyła temu obecność notariusza. Czy umowa jest nieważna? Nie, jeżeli zaraz po podpisaniu umowy otrzymaliśmy kluczyki i odpowiednie dokumenty. Nie bez znaczenia jest wartość przekazanego nam auta – kwota 7 tysięcy przekracza limit przewidziany w ustawie, zatem będziemy musieli od tej darowizny odprowadzić podatek. Uwaga! O ile z samochodem poszło łatwo, o tyle umowa darowizny nieruchomości zawsze musi zachować formę aktu notarialnego.
Jeżeli zostanie zawarta notarialna umowa darowizny, obdarowany ma prawo do sądowego dochodzenia jej wykonania. Ma to miejsce wówczas, gdy np. zobowiążemy się podarować naszej przyjaciółce 20 tys. złotych. Jeżeli tego nie zrobimy, przyjaciółka ma prawo do dochodzenia wypłaty przed sądem. Jest jednak wyjście z tej sytuacji. Pierwsza z nich to rażąca niewdzięczność obdarowanego – pojęcie to nie zostało zdefiniowane prawnie, z powodzeniem jednak funkcjonuje w orzecznictwie.
Przykład: Pani Anna podpisała notarialny akt darowizny z Panią Barbarą. Pani Anna zobowiązała się podarować Pani Barbarze 60 tys. złotych tytułem darowizny. Pani Anna nakryła swojego męża i Panią Barbarę na zdradzie. Zgodnie z prawem Pani Anna ma prawo wycofać się z umowy darowizny na podstawie przepisu o rażącej niewdzięczności.
Ponadto z darowizny wycofać się można także, jeżeli już po podpisaniu umowy nasz stan majątkowy ulegnie takiej zmianie, że będzie to niosło poważny uszczerbek w budżecie. Na przykład: obiecaliśmy przekazać naszemu znajomemu 30 tysięcy złotych. Niestety, po podpisaniu umowy notarialnej w wyniku pożaru straciliśmy dom. Nasz stan finansowy uległ diametralnej zmianie, a środki na koncie musimy przeznaczyć na odbudowę domu.
Podatek od darowizny
Po przekroczeniu wartości limitów, o których pisaliśmy na początku artykułu obowiązuje obowiązek podatkowy. O ile w przypadku najbliższej rodziny możemy go uniknąć, składają w urzędzie skarbowym zawiadomienie o otrzymaniu darowizny wraz z dokumentami to potwierdzającymi – umowa na samochód, potwierdzenie przelewu, akt notarialny, o tyle w przypadku dalszej rodziny oraz znajomych, daniny nie unikniemy. Jaka jest jej stawka? To zależy od stopnia pokrewieństwa. Wyróżniamy 3 grupy podatkowe:
I grupa – małżonkowie, dzieci, wnuki, rodzeństwo, rodzice, synowa lub zięć, teściowie, ojczym lub macocha, pasierbowie;II grupa – dzieci oraz wnukowie rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, rodzice, dzieci oraz dziadkowie pasierbów, małżonkowie naszego rodzeństwa oraz rodzeństwo naszych małżonków;III grupa – wszyscy niewymienieni, czyli np. znajomi, przyjaciele;
Kwota podatku jest wyliczana następująco:
Tabela pochodzi z Dz. U. 1983 Nr 45 poz. 207. Druk dostępny jest na stronach Sejmu
Przykłady:1. Babcia przekazuje wnukowi pieniądze w kwocie 38 tys. złotych. Jaki podatek powinien zapłacić wnuk? Jeżeli zgłosi fakt darowizny do urzędu skarbowego nie zapłaci żadnego podatku. Jeżeli zaś nie zostanie to zgłoszone i urzędnicy to wykryją, podatek zostanie obliczony następująco: 822 zł 20 gr podatku podstawowego + 7 proc od nadwyżki. W tym przypadku nadwyżka wynosi 9444 zł (30 000-20 556), a 7 proc od nadwyżki to 661,08 zł, zatem podatek w takiej sytuacji to 1483,28 zł.
2. Ciotka Bożena wygrała w LOTTO i przekazała ci 100 000 zł na kupno mieszkania. W związku z tym, że jest to siostra twojej matki, musisz opłacić podatek właściwy dla II grupy. Ile będzie on wynosił? Obliczamy go następująco: 1644,50 zł (podatek podstawowy) + 12 proc od nadwyżki ponad 20 556 zł. Nadwyżka w tym przypadku to 79 444 zł, a 12 proc to 9533,28 zł. Podatek od darowizny wyniesie w tym przypadku 11 177,78 zł.
3. Na ślub otrzymaliście od przyjaciół prezent w postaci sprzętu AGD o wartości 7 tysięcy złotych. Czy zapłacicie podatek? Zgodnie z tabelą przyjaciele to III grupa podatkowa, a wartość AGD przekracza limit 4 902 zł. Jednak w tym przypadku – gdy nie zostało jednoznacznie określone, że AGD jest prezentem dla tylko jednego małżonka, to z zasady zostaliście nim obdarowani wspólnie. Oznacza to, że od tej darowizny nie trzeba odprowadzać podatku. Brak wskazania na konkretnego obdarowanego w przypadku małżeństwa znaczy tyle, że limit obowiązuje podwójny. W przypadku prezentów dla małżonków, którymi będą dysponować wspólnie, limity określone w ustawie należy przemnożyć przez dwa. Zatem w tym, szczególnym, przypadku limit wynosi aż 9 804 zł.
Darowizna – kiedy zgłosić?
W przypadku darowizn w tak zwanej grupie zerowej, czyli tych gdzie nie obowiązuje limit kwotowy w przypadku zgłoszenia darowizny do US, limit na zgłoszenie darowizny to 6 miesięcy. We wszystkich pozostałych wynosi on miesiąc od otrzymania darowizny. Do zeznania należy dołączyć dokumenty potwierdzające otrzymanie darowizny. Od otrzymania decyzji z US o wysokości podatku mamy 14 dni na jego zapłatę.
<
