Ile zarabia klasa średnia? Należy do niej spora grupa Polaków

Klasa średnia: zarobki

Kto należy do klasy średniej? Próby ustalenia ram tej nieprecyzyjnej grupy rozpoczynają się, zarówno w Europie jak samej Polsce, na przełomie XVIII i XIX wieku. Trudno jednoznacznie wskazać prekursora samego terminu, choć wiadomo, że jako pierwszy społeczny podział na trzy klasy (z kwantyfikatorami wyższej i niższej przy każdej z nich) sformułował Wiliam Warner. Współczesna socjologia notuje więcej zmiennych (istnieje m.in. podział 9-stopniowy), ale w Polsce, często nawet intuicyjnie, stosuje się trzystopniową skalę Warnera. Ile trzeba zarabiać, by zaliczać się do klasy średniej? Istnieją konkretne stawki.

Zobacz też: Emerytura nie wystarczy. Policzono, ile Polacy powinni odłożyć na "spokojną" starość

Kogo stres mobilizuje, a kogo wypala? Pracownicy gorzej reagują na stres niż ich szefowie Czytaj dalej

Klasa średnia w Polsce. Sprawdź, czy do niej należysz

Ile trzeba zarabiać w klasie średniej? Instynkt podpowiada, że aby ustalić ramy klasy średniej, wystarczyłoby zestawić dane dot. wynagrodzenia minimalnego z tymi dot. wskaźnika wynagrodzenia średniego. Nie do końca, bo tzw. wynagrodzenie przeciętne w Polsce kalkuluje Główny Urząd Statystyczny na podstawie sektora przedsiębiorstw; a zatem wyłącznie firm zatrudniających powyżej 10 osób (ten sektor stanowi zaledwie 40 proc. rynku zatrudnionych, ok. 6,5 mln osób). W konsekwencji tak przyjęte dane byłyby niereprezentatywne (a biorąc pod uwagę liczbę małych i mikro przedsiębiorstw zarejestrowanych w Polsce wręcz gigantycznie niedoszacowane).

Metodologia klasy średniej jest inna i, w przypadku kryterium dochodowego, zakłada klasyfikację OECD (Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju), według której do klasy średniej należą gospodarstwa domowe, w których dochód na głowę wynosi od 75 do 200 proc. mediany zarobków w danym kraju. Żeby podać konkretne stawki netto, potrzebna jest zatem mediana zarobków w Polsce. Policzyliśmy te stawki.

Klasa średnia w Polsce: zarobki. Tyle musisz dostawać na konto

Dane o medianie zarobków GUS publikuje raz na dwa lata, a ostatnie pochodzą z końcówki 2023 r. i obrazują sytuację z analogicznego okresu 2022 r. W Polsce mediana zarobków wynosi 5.701,62 zł brutto, czyli 4.217 zł netto - dla porównania dane za średnie wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw wyniosły w tym samym okresie 6.688 zł brutto (źródło: Business Insider), co obrazuje skalę różnicy. 

Przy modelu mediany z końcówki 2022 r. do klasy średniej należały osoby zarabiające od 4.276, 21 zł brutto do 11.403,24 zł brutto. 

Przypomnijmy, że przedstawione wyżej dane GUS pochodzą z konferencji 20 marca br., podczas której  urząd zapowiedział, że od II połowy 2024 r. będzie podawał dane o medianie w cyklu comiesięcznym. Pierwsze tak przedstawione dane zaprezentują poziom zarobków za styczeń). 

Zobacz też: Cięcia wypłat i redukcja zatrudnienia? Polskie firmy przewidują najbliższe miesiące

Warto przy tym zaznaczyć, że ostatnie badania klasy średniej pod względem populacyjnym zostały opracowane przez Polski Instytut Ekonomiczny w 2019 r. Według niego w grupie aktywnych zawodowo (przyjęto 24-64 lata) klasa średnia stanowi 54 proc. populacji, klasa niższa - 30 proc., a wyższa - 16. To oznacza, że - na miniony 2019 r. - w Polsce klasa średnia liczyła ok. 11- 12 milionów członków. Podczas gdy, pod względem deklaratywnym, liczyłaby przeszło kilka milionów więcej, bo oceniając swoje własne dochody na tle innych osób, Polacy przypisują się najczęściej do klasy średniej - 75 proc. badanych twierdzi, że należy do 40 proc. grupy osób o dochodach “średnich”. 

Gdyby wielkość klasy średniej oprzeć na subiektywnych ocenach własnego dochodu, to należałoby do niej 16,5 mln osób w wieku 24-64 lat, zamiast 11-12 mln spełniających kryteria obiektywne - podaje PIE.

Klasa średnia to nie tylko zarobki

Klasa średnia, poza wartościami płacowymi, definiowana jest także ze względu na kompetencje pozafinansowe. Utarły się cztery pozostałe kryteria:

• charakter wykonywanej pracy - pracownicy umysłowi vs fizyczni,
• poziom kwalifikacji,
• miejsca w hierarchii w środowisku pracy,
• własność środków produkcji.

Przy tych czterech kategoriach pojawia się czasem piąta - zdolność inwestycyjna. Wicemarszałek Sejmu Krzysztof Bosak w podobny sposób definiował klasę średnią podczas rozmowy w podcaście “Dwie Lewe Ręce”. Raport PIE zakłada, że do klasy średniej mogą należeć także przedstawiciele grupy specjalistów niższego szczebla, pracownicy umysłowi wykonujący prace rutynowe (nie tylko badawcze), osoby samozatrudnione w rolnictwie i poza rolnictwem. Według raportu PIE blisko 30 proc. klasy średniej może legitymować się dyplomem ukończenia uczelni wyższej.