Maciej Gdula kontra naukowcy. Masowe rezygnacje w NCBR, ideowy szok i trzęsienie ziemi
W czwartek 26 czerwca o rezygnacji z dalszego uczestnictwa w strukturze Ideas NCBR poinformował dotychczasowy prezes- dr hab. Piotr Sankowski. To reakcja na konkurs, który przegrał - głosami rady nadzorczej - z Grzegorzem Borowikiem. Od 1 października Borowik rozpocznie emancypację w nowej roli, tymczasem środowisko naukowe zapłonęło buntem. To nie koniec, bo na końcu tej historii Lewica, ku zaskoczeniu większości, stawia na kapitalizację polskiego sektora biznesowo-naukowego.
Ideas NCBR - nowy prezes
Konkurs, czyli postępowanie kwalifikacyjne na nowego prezesa, rozpoczęło się 19 lipca br. Kandydatów było dwóch: obecny prezes Sankowski i aspirujący - Borowik (również dr hab. - nauk technicznych w dziedzinie inżynieryjno-technicznej). 25 września Rada Nadzorcza postawiła na tego drugiego, a dzień później pierwszy, czyli dotychczasowy prezes, zrezygnował, oświadczając krótko, że “z dniem 2ego października kończę pracę w IDEAS NCBR na stanowisku lidera grupy badawczej”. Dlaczego “jako lidera grupy badawczej”, a nie prezesa? Bo kadencja Sankowskiego trwała do 30 czerwca, od tego czasu - czyli niemal 3 miesiące - Ideas NCBR pozostawał bez prezesa. Sankowski oficjalnie pełnił tylko funkcję lidera grupy badawczej. W tym czasie - 18 lipca - dyrektor NCBR dr Jerzy Małachowski wymienił trzy osoby z sześcioosobowego składu rady nadzorczej. I tak wracamy do początku, bo to oznacza, że nowego prezesa wybrała już nowa rada nadzorcza.
A to dopiero początek.
Zobacz też: Polaków nie stać na przestrzeganie prawa. Rząd o tym wie, ale nie planuje zmian
Polska ukrywa ofiary powodzi? Fala zarzutów: "Nekrologi na ścianach i słupach". Reaguje policja i premierMaciej Gdula: Rada nadzorcza wybrała nowy kurs
Na wpis dr hab. Sankowskiego - zresztą pierwszego kierownika grupy badawczej - zareagowało tak środowisko naukowe, jak polityczne. Krytycznie do decyzji RN odniósł się m.in. Andrzej Dragan. Rezygnację złożył szereg naukowców: prof. Marta Kwiatkowska z Uniwersytetu w Oxfordzie, prof. Aleksander Mądry z MIT, prof. Wojciech Samek zatrudniony w Fraunhofer Heinrich Hertz Institute, Zofia Dzik z Instytutu Humanites.
W końcu zareagował minister nauki Dariusz Wieczorek - w piątek 27 czerwca przekazał “DGP”, że “wyjaśnia sprawę”. Szerzej do kontekstów odniósł się Maciej Gdula, podsekretarz stanu w resorcie. I obecnie to na nim skupia się krytyka.
Ideas NCBR, czyli spór o uniwersalia
W piątkowy wieczór Gdula zdradził, że wybór nowego prezesa to w istocie zmiana kursu Ideas NCBR. Co do zasady INCBR jest ośrodkiem badawczym, powołanym przez sam NCBiR. Prowadzi badania nad sztuczną inteligencją. Głównym założeniem ośrodka jest jednak tworzenie praktycznej platformy, łączącej badania i środowisko akademickie z biznesem. Ideas NCBR ma wdrażać w życie efekty badań tak, by polskie postępy nad rozwojem sztucznej inteligencji były konkurencyjne.
Gdula podniósł, że ośrodek generuje straty. I choć specyfika działu R&D (reseasch & development) to w dużej mierze prace koncepcyjne, ośrodek w 2023 r. odnotował stratę finansową 28 mln zł.
Przypominam, że jest to spółka z o. o. powołana, żeby komercjalizować wyniki badań. W 2023 jej wynik finansowy to STRATA 28 mln. Przychody to zaledwie 173 tys. W tej sytuacji rada nadzorcza wybrała nowy kurs.
"Spór o uniwersalia" oznacza, w tym przypadku, że resort nauki zamierza, prawdopodobnie, skupić się na komercyjnym komponencie ośrodka. Obronić jego prace wymiernymi wynikami (finansowymi). Tego rodzaju stanowisko ideowe w oczach wielu kłóci się z domyślnym stanowiskiem przedstawiciela ideowej i politycznej lewicy - Macieja Gduli. Podsekretarz, już w niedzielę, zdradził, że w przyszłym tygodniu dostępne będą wstępne dane z audytu w ośrodku. “Wtedy porozmawiamy o konkretnych wydatkach i osiągnięciach”. - Może być ciekawie - skwitował.
Zaplecze naukowej afery
Przy ogniskowaniu uwagi na roszadach w Ideas NCBR, na zapleczu sejmowej legislacji czeka projekt nowelizacji ustawy o Polskiej Akademii Nauk (UD83). W sierpniu akademicy głośno oprotestowali dokument. Główne zarzuty sprowadzają się do ograniczenia autonomii. Narzędzia kontroli miałyby przejść z kompetencji PAN, na ministerstwo. Projekt reformy też sygnuje Maciej Gdula, pisze w nim o braku transparentności w strukturach PAN (powołuje się tu na raporty NIK), ale też wprost podnosi konieczność dopuszczenia nadzoru ministra nad np. uchwalaniem statutu czy zmian, wprowadzanych przez Zgromadzenie Ogólne. Sterowność resortowa przejawiałaby się też w procesie odwoływania dziekanów.
[…] wiceprezes PAN nadzorujący prace wydziału, co najmniej raz na rok przeprowadzi ocenę działalności wydziału. Jej wynik będzie niezwłocznie przedkładany Prezesowi PAN wraz ze stanowiskiem Prezydium PAN. W przypadku oceny negatywnej wiceprezes PAN będzie mógł złożyć do Prezesa PAN wniosek o odwołanie ze stanowiska dziekana ocenianego wydziału.
Ten projekt miałby zostać przyjęty z końcem roku.
Zobacz też: Klimatyzacja w domu to coraz większe zagrożenie. Polacy mają problem
