Ministra z Lewicy dereguluje zwolnienia lekarskie. Wakacje na L4 zagwarantowane w Konstytucji
Ministerstwo Pracy, Rodziny i Polityki Społecznej planuje wielką rewolucję w zwolnieniach lekarskich. Projekt ustawy wszedł już na etap konsultacji, w których głos zabrał resort finansów. Jeden zapis wzbudził szczególne kontrowersje. Pojawiły się obawy, że pacjenci będą spędzali L4 na zagranicznych wakacjach – według resortu gwarantem tego ma być Konstytucja.
Ministerstwo Pracy, Rodziny i Polityki Społecznej na czele sprawczości
Obserwując poczynania rządu, nie sposób nie zauważyć, że ostatnie półtora roku przyniosło wiele sukcesów dla jednego konkretnego resortu. Już za kilka miesięcy rozpoczną się wypłaty renty wdowiej, a wniosków do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w tej sprawie wpłynęło już ponad pół miliona. Rodzice mogą odetchnąć z ulgą, pobierając nowe świadczenie “Aktywny Rodzic”.
To jednak nie wszystko, co w ostatnim czasie założyło sobie Ministerstwo Pracy, Rodziny i Polityki Społecznej. W październiku 2024 roku w Rządowym Centrum Legislacji pojawił się projekt nowej ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Znalazły się w nim regulacje dotyczące wydawania orzeczeń i kontroli zaświadczeń lekarskich w ZUS.
Zwolnienie lekarskie, nazywane potocznie L4, przysługuje osobom zatrudnionym na umowę o pracę lub na umowie zlecenie, jeśli opłacają składki zdrowotne. Wyróżniamy dwa jego rodzaje, “leżące” oznaczone cyfrą 1 oraz “chodzące” — z cyfrą 2. Jeśli nasze zwolnienie lekarskie jest opatrzone pierwszą kategorią, nie powinniśmy opuszczać domu w żadnym wypadku poza wizytami u lekarza lub w aptece. To może, i kontroluje, ZUS. W przypadku drugiej opcji lekarz może zezwolić pacjentowi na wykonywanie znacznie większej liczby czynności poza domem, takich jak zakupy spożywcze, a nawet krótki spacer.
Pojawiały się liczne głosy, że zwolnienia lekarskie są nadużywane, a pracownicy z nich korzystający potrafią nawet wykorzystać je na wyjazd na wakacje. Zdaniem Ministerstwa Finansów, po wprowadzaniu zapowiadanych zmian ma to być jeszcze prostsze.
Od 19 marca nowy pełnopłatny urlop. Wiadomo, kto z niego skorzysta Poczta Polska podjęła kontrowersyjną decyzję. Związkowcy odpowiadają niezadowoleniemL4 będzie możliwe poza granicami Polski
Obecnie projekt ustawy znajduje się na etapie konsultacji. Wśród jego założeń pojawiło się między innymi uregulowanie kwestii przebywania na zwolnieniach lekarskich poza granicami Polski. Jeden zapis przewiduje, że wskazany adres pobytu może znajdować się w innym państwie, jeśli tylko jest to podyktowane tym, co zalecił lekarz. Pod uwagę mają być brane również inne istotne czynniki. Resort zakłada, że będzie to miało zastosowanie przede wszystkim w przypadku państw członkowskich Unii Europejskiej.
Jeśli chodzi o kwestię przeprowadzania kontroli prawidłowości korzystania ze zwolnienia lekarskiego, Zakład Ubezpieczeń Społecznych mógłby zlecić takową w innym państwie na mocy odrębnych przepisów.
Na podstawie przepisów prawa UE ZUS ma możliwość wystąpienia do zagranicznej instytucji ubezpieczeniowej o przeprowadzenie kontroli, jeżeli osoba niezdolna do pracy zamieszkuje lub przebywa w innym państwie członkowskim - podkreślił resort w ocenie skutków regulacji dołączonym do projektu.
To właśnie ten element projektu ustawy zwrócił szczególną uwagę Ministerstwa Finansów. Resort na etapie konsultacji wyraził obawę, że to furtka dla nieuczciwych pracowników do tego, aby wykorzystywali zwolnienia lekarskie na przykład do wyjazdu na wakacje. Kontrola pobytów krótkoterminowych, którą zapowiada projekt, również nie spełnia jego oczekiwań.
Resort zaproponował swoje własne rozwiązania, na które właśnie odpowiedziało Ministerstwo Pracy, Rodziny i Polityki Społecznej. Powołano się na zapisy prosto z Konstytucji.
Zobacz: Rząd planuje podwyżki emerytur. Na zmianach skorzysta 200 tys. seniorów
Ministerstwo Finansów krytykuje ustawę, jest odpowiedź
Na etapie konsultacji Ministerstwo Finansów zarekomendowało znaczące zmiany, jeśli chodzi o zapis dotyczący możliwości przebywania na zwolnieniach lekarskich poza granicami Polski. Resort sugeruje alternatywę, którą miałoby być ograniczenie tej konkretnej regulacji do okoliczności ściśle określonych i możliwych do zweryfikowania.
W takim przypadku konieczne byłoby wprowadzenie mechanizmu systemowego powiadamiania ZUS o wystawieniu zwolnienia lekarskiego, które świadczeniobiorca będzie spędzał poza granicami Polski – w celu szybkiej weryfikacji czy jest to w danych okolicznościach uzasadnione - podkreśliło Ministerstwo Finansów.
Te sugestie spotkały się z szybką odpowiedzią ze strony resortu pracy. Już w środę pojawiło się pismo, w którym podkreślono, że ZUS posiada wiedzę na temat zwolnień, które miałyby być odbywane za granicą, a oprócz tego techniczne możliwości oprogramowania elektronicznych zwolnień lekarskich pozwalają na swobodne podanie adresu zagranicznego jako miejsca pobytu.
W swojej odpowiedzi Ministerstwo Pracy, Rodziny i Polityki Społecznej odniosło się również do zapisów pochodzących z samej Konstytucji, podkreślając, że ta zapewnia każdemu obywatelowi wolność przemieszczania. Ta z kolei, zdaniem resortu, nie powinna równocześnie kolidować z innym uprawnieniem pochodzącym z najważniejszego aktu prawnego, jakim jest prawo do zabezpieczenia społecznego.
W związku z tym, że żaden przepis prawa powszechnie obowiązującego nie wyłącza obecnie możliwości podania jako adresu pobytu adresu zagranicznego, a w konsekwencji – mimo zastrzeżeń – jest to dopuszczalne, proponowana zmiana uwzględnia – w konstytucyjnych ramach – kierunek postulowany przez Ministerstwo Finansów - dodano w piśmie.
Z powyższego wynikałoby, że zgodnie z Konstytucją zwolnienie lekarskie nie powinno zabraniać korzystającemu ze zmiany miejsca pobytu. Warto zaznaczyć, że obecnie, jeśli pacjent otrzymuje zwolnienie lekarskie “chodzące”, to może wyjechać na przykład do członków swojej rodziny. Musi o tym jednak poinformować ZUS i płatnika składek. Ważne jest, aby zmiana pobytu sprzyjała powrotowi do zdrowia i była zatwierdzona przez lekarza. Jeśli jednak w zwolnieniu lekarskim figuruje zapis, że pacjent powinien leżeć, wyjazdy, szczególnie zagraniczne, są uważane za niedozwolone i traktowane jako niewłaściwe wykorzystanie zwolnienia.
