Nowe Czyste Powietrze już potwierdzone. Wiadomo, co się zmieniło w programie
Program Czyste Powietrze miał pomóc Polakom w modernizacji swoich domów i przyczynić się do zwiększenia efektywności energetycznej. Kilka miesięcy temu ministerstwo klimatu i środowiska nieoczekiwanie zawiadomiło o wstrzymaniu przyjmowania nowych wniosków. Okazało się, że program był nieskuteczny, wykryto wiele nadużyć po stronie wykonawców, a system wymagał uszczelnienia. Czyste Powietrze wraca w nowej odsłonie, co właśnie zostało potwierdzone przez resort. Już wiadomo, co uległo zmianie.
Czyste Powietrze zostaje wznowione
W czwartek, 20 marca ministerstwo klimatu i środowiska potwierdziło, że nabór wniosków do programu Czyste Powietrze zostanie wznowiony. Już wcześniej pojawiały się pierwsze informacje o puli przeznaczonej na dofinansowania oraz o przybliżonej dacie otwarcia, teraz padły już konkrety. Reforma uszczelniła zasady dofinansowań, wzmocniono rolę gmin jako operatorów i wprowadzono nowe standardy jakości, wszystko po to, aby przeciwdziałać nadużyciom.
Pracując nad reformą programu Czyste Powietrze, kierowaliśmy się trzema kluczowymi priorytetami — przede wszystkim walką z ubóstwem energetycznym poprzez realne wsparcie dla najbardziej potrzebujących. Naszym celem było także wyeliminowanie tzw. rachunków grozy, poprzez wprowadzenie obowiązkowego standardu energetycznego budynku oraz racjonalizacja wydatków, tak by nie dochodziło do nadużyć — przekazała ministra klimatu i środowiska Paulina Hennig-Kloska.
Budżet programu został zasilony 10 mld zł bezzwrotnych dotacji ze środków Funduszu Modernizacyjnego. Nabór wniosków, zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami ruszy 31 marca. Kto może się starać o dofinansowanie i na jakich warunkach? O nowych zasadach ministerstwo poinformowało podczas konferencji prasowej.
Nowe zasady programu Czyste Powietrze
Nowa odsłona programu jest skierowana do osób fizycznych, które są właścicielami lub współwłaścicielami domu jednorodzinnego, lub wydzielonego w nim lokalu mieszkalnego z wyodrębnioną księgą wieczystą. Reforma wnosi jednak obostrzenie — aby móc ubiegać się o dofinansowanie trzeba być właścicielem nieruchomości przez minimum trzy lata. Reguła nie znajduje jednak zastosowania w przypadku sytuacji spadkowych.
Na jeden budynek lub lokal mieszkalny otrzymuje się jedno dofinansowanie, a beneficjentem można być tylko raz. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wypłaca dotację w całości lub w maksymalnie trzech częściach. Do dofinansowania zostaną zakwalifikowane tylko inwestycje w budynkach, które uzyskały pozwolenie na budowę do 31 grudnia 2020 roku. Tym razem dopuszcza się pozostawienie kominków wykorzystywanych na cele rekreacyjne, jednakże muszą spełniać wymagania ekoprojektu oraz docelowe wymogi uchwał antysmogowych obowiązujących na danym terenie, a także jeśli nie stanowią głównego źródła ogrzewania.
Kolejną zmianą są podwyższone progi dochodowe, które obowiązują podczas starania się o dotację. Program zakłada trzy poziomy dofinansowania według progów dochodowych w gospodarstwie domowym.
- Poziom najwyższy, do 100% kosztów kwalifikowanych — obowiązuje przy miesięcznym dochodzie do 1 300 zł na osobę w gospodarstwach wieloosobowych lub do 1 800 zł w gospodarstwie domowym jednoosobowym, oraz dla tych, którzy mają ustalone prawo do zasiłku (stałego, okresowego, rodzinnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego). Dofinansowanie w najwyższym progu przewidziano tylko dla ubogich energetycznie, czyli dla budynków lub lokali, w których zapotrzebowanie na energię użytkową do ogrzewania wynosi powyżej 140 kWh/m2 rocznie.
- Poziom podwyższony, do 70% kosztów kwalifikowanych — obowiązuje przy miesięcznym dochodzie do 2 250 zł na osobę, lub 3 150 zł w gospodarstwach jednoosobowych.
- Poziom podstawowy, dotacja do 40% kosztów kwalifikowanych — obowiązuje w przypadku osób, których roczny dochód nie przekracza 135 000 zł.
Resort podkreślił, że tym razem kładzie nacisk na walkę z ubóstwem energetycznym. Poziom dofinansowania nie jest jedynym ułatwieniem. Został wprowadzony również ogólnopolski system operatorów, którzy bezpłatnie pomogą osobom o najniższych dochodach w procesie starania się o dotację, w realizacji przedsięwzięcia oraz w jego rozliczeniu. W pierwszej kolejności operatorami będą gminy i WFOŚiGW.
Reforma programu Czyste Powietrze nakłada też więcej obowiązków na beneficjentów, którzy się zakwalifikują.
Obowiązkowy audyt energetyczny
Poważnym problemem programu Czyste Powietrze, w formie, która funkcjonowała poprzednio były naruszenie ze strony wykonawców. W efekcie część osób, które zdecydowały się na modernizację swoich domów, nie osiągały oczekiwanych efektów i otrzymywały tak zwane rachunki grozy. Najczęściej było to spowodowane niewłaściwym wyborem instalacji, która była niedopasowana do rzeczywistych potrzeb budynku. Działaniem ministerstwa, które ma naprawić ten błąd, jest wymóg obowiązkowego potwierdzenia standardu energetycznego budynku.
Proces będzie przeprowadzony na dwóch etapach:
- przed realizacją przedsięwzięcia — audyt energetyczny, który określi stan energetyczny budynku i jakie prace należy wykonać, żeby zmniejszyć zapotrzebowanie na energię do ogrzewania;
- po realizacji przedsięwzięcia — świadectwo charakterystyki energetycznej z potwierdzeniem zmniejszenia zapotrzebowania na energię do ogrzewania.
Oba dokumenty muszą być podpisane przez osobę wpisaną do rejestru osób uprawnionych do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej i powinny być poprzedzone wizytą w domu. Na audyt można uzyskać dodatkową dotację z programu Czyste powietrze o wysokości do 1 600 zł. W tym procesie dużą rolę mają odegrać operatorzy i stanowić wsparcie dla beneficjentów.
Bardzo dużą zmianą w programie jest wprowadzenie funkcji operatora, który przeprowadzi beneficjenta przez całą inwestycję i będzie nadzorował, żeby inwestycja była prowadzona dobrze. Gminy za obowiązki operatora dostaną dodatkowe środki. Operator będzie gwarantował, że inwestycja nie będzie prowadziła do rachunków grozy, a będzie je obniżać — wyjaśnia wiceminister klimatu i środowiska Krzysztof Bolesta.
Prefinansowanie, czyli zaliczkę można otrzymać tylko przez operatora, to rozwiązanie przewidziane tylko w najwyższym oraz podwyższonym poziomie dofinansowania. W nowym Czystym Powietrzu określono również maksymalne kwoty dotacji w poszczególnych rodzajach kosztów kwalifikowanych, oraz zmniejszono poziom dofinansowania prac towarzyszących, które są niezbędne do wykonania przedsięwzięcia, ale nie stanowią jego głównej części. Urządzenia i materiały kwalifikujące się do dofinansowania wyszczególniono na liście ZUM. Lista jest obowiązkowa w przypadku wyboru pomp ciepła, kotłów zgazowujących drewno oraz kotłów na pelet i znajdują się na niej tylko te urządzenia, które posiadają badania z europejskiego laboratorium.
