Podatek od niezrealizowanych zysków, czyli o co chodzi z Exit Tax
Przez ostatnie lata na polskim gruncie pojawiło się kilkanaście nowych podatków. Większość z nich rozszerza dany obszar opodatkowania lub modyfikuje to, co już było. Tymczasem jeden nowy podatek, który pojawił się w 2019 roku, traktuje o czymś całkowicie innym, nowym, niespotykanym do tej pory. Mowa o tzw. podatku od niezrealizowanych zysków, czyli podatek wyjścia. O co w nim chodzi i kogo dotyczy?
Nowa konstrukcja podatkowa – co opodatkowuje?
Nadrzędnym celem wprowadzenia tzw. Exit Tax, czyli podatku wyjścia, jest zapobieganie unikania opodatkowania. Do 2019 roku polski porządek prawny nie miał jeszcze podatku od niezrealizowanych zysków, przez co część podmiotów mogła unikać pewnego rodzaju opodatkowania, mimo że formalnie wypłata pieniędzy należała się budżetowi państwa. Co ważne, nie jest to podatek wymyślony przez rządzących w Polsce, ale zapożyczony z innych krajów członkowskich Unii Europejskiej.
Podatek od emigracji czy wyjścia, jak również nazywana jest nowa forma konstrukcji, został dookreślony w artykule 30 ustawy o PIT. Wskazuje się tam dwie sytuacje, w których ma zastosowanie.
a) Pierwsza sytuacja to przeniesienie majątku poza terytorium naszego kraju, przez co Polska w całości lub części traci prawo do opodatkowania dochodów ze zbycia danego składnika majątku, a przenoszony składnik sam nie zmienia właściciela.
b) Druga sytuacja to zmiana rezydencji podatkowej przez osobę będącą do tej pory podatnikiem podlegającym prawu polskiemu, przez co kraj znów w całości lub części traci prawo do opodatkowania dochodów ze zbycia danego składnika majątku należącego do podatnika.
Innymi słowy tzw. Exit Tax to po prostu zabezpieczenie przed utratą dochodów z opodatkowania danego składnika majątku, który od teraz prawnie ma podlegać pod prawo innego kraju.
Przeniesienie składnika majątku – o co właściwie chodzi w Exit Tax?
Zmiana rezydencji została przyjęta przez podatników ze zrozumieniem. W przepisie zawartym w podpunkcie b każdy dowiaduje się tego samego – jeśli zmieniamy rezydencję podatkową na kraj zagraniczny, to część dochodów i tak wymaga opodatkowania, niejako przez brak zysków wpływających do budżetu państwa, które byłyby w nim, gdyby zmiana rezydencji nie nastąpiła. Podatek od wyjścia ma więc na celu zrekompensować zmiany statusu podatkowego danego podmiotu.
Wątpliwości budzi za to przeniesienie składnika majątku. Szybko więc doprecyzowano w ustawie, o czym mowa i w jakim zakresie dotyczy poszczególnych podmiotów. I tak od 2019 roku przeniesienie składnika majątku poza granice Polski ma miejsce, gdy:
a) podatnik mający zakład za granicą, a będący polskim rezydentem podatkowym, przenosi do zagranicznego zakładu składnik majątku, który dotychczas był związany z prowadzeniem działalności na terenie Polski;
b) podatnik, który nie jest rezydentem podatkowym w Polsce, przenosi składnik majątku dotychczas związany z firmą obecną w Polsce do państwa, którego rezydentem jest lub do innego, co nie ma tu znaczenia, pod warunkiem, że tam prowadzi działalność gospodarczą poprzez zagraniczny zakład;
c) podatnik, który nie jest rezydentem podatkowym w Polsce, przenosi całość lub część działalności gospodarczej dotychczas prowadzonej na terytorium Rzeczypospolitej przez położony tu zagraniczny zakład poza granice kraju.
W tych trzech sytuacjach mamy więc do czynienia z przeniesieniem majątku opodatkowanym przez Exit Tax.
Wymiar podstawy opodatkowania w Exit Tax
Co tak naprawdę jest opodatkowane podatkiem od wyjścia? Podstawą jest suma dochodów z niezrealizowanych zysków dla każdego ze składników majątku. Dochód w tym przypadku stanowi więc nadwyżka wartości rynkowej konkretnego składnika majątku, która jest ustalona na dzień przeniesienia lub dzień poprzedzający zmianę rezydencji podatkowej. W ten sposób do polskiego porządku trafiły definicje wartości rynkowej czy podatkowej.
Tę pierwszą określa się w oparciu o artykuł 19. ustęp 3. ustawy o PIT na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami albo prawami tego samego gatunku i rodzaju. Przy wyliczaniu Exit Tax uwzględnić także należy szczególność ich stanu, stopień zużycia czy czas i miejsce odpłatnego zbycia. Z kolei wartość podatkową składnika majątku określa się poprzez obliczenie wartości niezaliczonej do kosztów uzyskania przychodów w jakiejkolwiek formie.
Płatność, stawka, zwrot podatku od wyjścia
To, co z pewnością zainteresuje wszystkich płatników, to termin na zapłatę podatku Exit Tax. Ustawodawca przewidział jedynie 7 dni od dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał dochód. Taki sam termin zakłada złożenie deklaracji podatkowej odpowiedniej dla tej sytuacji. Co ważne, ustalono, że opodatkowanie niezrealizowanych dochodów może przebiegać według dwóch stawek. Pierwsza to 19% dla składników o ustalonej wartości podatkowej, a druga to 3% dla składników, w których stosunku nie można ustalić wartości podatkowej (np. w przypadku zryczałtowanych form opodatkowania).
Jeśli więc planujesz przenieść składnik swojego majątku z terenu Polski za granicę przy pomocy zagranicznej działalności lub zmieniasz rezydencję podatkową, musisz pamiętać, że część Twoich działań będzie podlegała podatkowi od wyjścia, który obowiązuje w Polsce od 1 stycznia 2019 roku.
