Polacy wciąż płacą za prawo do grobu. Pieniądze mogą trafić z powrotem do nich
Czy gminy miały prawo pobierać opłaty za przedłużenie prawa do grobu? Prokuratura zakwestionowała regulamin największego cmentarza w Radomiu, a sprawa może mieć wpływ na cały kraj. Jeśli sądy uznają, że opłaty były nielegalne, samorządy mogą stanąć przed koniecznością zwrotu Polakom milionów złotych.
Płacisz za miejsce na cmentarzu? Być może wcale nie musisz
Kwestia opłat cmentarnych od lat budzi kontrowersje, ale dopiero teraz znalazła się w centrum uwagi wymiaru sprawiedliwości. Prokuratura zaskarżyła regulamin największego cmentarza w Radomiu, kwestionując legalność pobieranych tam opłat. Jeśli sąd przyzna jej rację, konsekwencje mogą być ogromne – nie tylko dla mieszkańców, ale także dla samorządów w całej Polsce. Podobne sprawy toczyły się już w innych miastach, a jedno z najgłośniejszych orzeczeń w tej sprawie zapadło w Olsztynie.
Czy gminy będą musiały zwracać pieniądze, które przez lata pobierały za prawo do grobu?
Prokuratura: Opłaty niezgodne z prawem
Zaskarżony regulamin, który został uchwalony w 2016 roku, reguluje nie tylko ceny grobów i usług pogrzebowych, ale także dodatkowe opłaty związane z korzystaniem z infrastruktury cmentarnej. Chodzi m.in. o opłaty za przedłużenie prawa do grobu po upływie 20 lat, a także za korzystanie z urządzeń cmentarza i czynności administracyjne.
Zdaniem prokuratury, część tych opłat jest niezgodna z prawem i nie znajduje podstawy w przepisach dotyczących funkcjonowania cmentarzy komunalnych. Jeżeli sąd unieważni sporne zapisy, może to wywrócić do góry nogami dotychczasowy system pobierania opłat na nekropoliach w całym kraju.
Na podobnym gruncie rozstrzygał już Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie. W październiku 2024 roku przyznał rację mieszkańcowi, który zakwestionował konieczność uiszczenia tzw. opłaty eksploatacyjnej w wysokości 1000 zł za grób murowany po 20 latach od pochówku.
Gmina broniła się, powołując na Ustawę o mieniu komunalnym, jednak sąd uznał, że opłata nie ma podstawy prawnej. Podkreślił, że samorządy mogą pobierać jedynie opłaty bezpośrednio związane z pochówkiem, a wszelkie inne obciążenia finansowe są niezgodne z przepisami. Orzeczenie w tej sprawie jest nieprawomocne, ale już teraz budzi duże emocje wśród samorządów i zarządców cmentarzy.
Czy Polacy mogą liczyć na zwrot pieniędzy?
Dla gmin, które od lat finansują utrzymanie cmentarzy z pobieranych opłat, unieważnienie tych przepisów może oznaczać poważne problemy budżetowe. System, który do tej pory pozwalał na bilansowanie kosztów utrzymania nekropolii, może okazać się niewydolny.
Jeśli podobne wyroki zaczną zapadać w kolejnych sprawach, miasta będą musiały znaleźć inne źródła finansowania – a to może oznaczać konieczność większego zaangażowania środków z budżetów samorządowych lub poszukiwanie nowych form zarządzania cmentarzami.
Jeszcze większą niewiadomą pozostaje kwestia zwrotów pobranych już opłat. Jeśli sądy potwierdzą, że były one pobierane bez podstawy prawnej, wielu mieszkańców może domagać się ich zwrotu. Skala ewentualnych roszczeń może sięgać milionów złotych, co dla wielu samorządów byłoby ogromnym obciążeniem.
