Składka zdrowotna – kto nie musi jej opłacać?

Przedsiębiorca prowadzący własną działalność gospodarczą zobligowany jest do odprowadzania składek do ZUS. Nawet jeśli nie musi opłacać składek społecznych, składka zdrowotna najczęściej pozostaje obowiązkowa. Jednak od tej zasady istnieją wyjątki, które przedstawimy w artykule. Przepisy o ubezpieczeniach (Ustawa z dnia 13października 1998r.o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. 1998 Nr 137 poz. 887U)) przewidują całkowite zwolnienie z obowiązku opłacania składki zdrowotnej lub też obniżenie jej do wysokości zaliczki na podatek dochodowy opłacanej z działalności. Przywilej taki mają emeryci i renciści oraz osoby o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności. Składka zdrowotna emerytów i rencistów Osoby przebywające na rencie lub emeryturze również mają prawo prowadzić własną działalność gospodarczą. Może to być zarówno nowo otwarta firma, jak również kontynuacja działalności sprzed okresu emerytalnego/rentowego. Przedsiębiorca, będący emerytem lub rencistą nie ma obowiązku opłacania składki społecznej, ale nie zawsze jest zwolniony z obowiązku regulowania składki zdrowotnej. Aby tak było, spełnione muszą pozostać dodatkowe warunki określone w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej (Ustawa z dnia 27sierpnia 2004 r .o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. 2004 Nr 210 poz. 2135)). W myśl przepisów, jeżeli osoba będąca na emeryturze czy rencie pobiera świadczenie emerytalne/rentowe (brutto) w wysokości nieprzekraczającej miesięcznie kwoty minimalnego wynagrodzenia (w 2021 roku - 2 800 zł) oraz uzyskuje dodatkowe przychody tytułu działalności w wysokości nieprzekraczające miesięcznie 50% kwoty najniższej emerytury (od marca 2021 r. jest to 625,44 zł, czyli 50% z kwoty 1.250,88 zł) lub opłaca podatek dochodowy w formie karty podatkowej, jest ona zwolniona z obowiązku opłacania składki zdrowotnej z tytułu prowadzonej działalności. Składka zdrowotna osób niepełnosprawnych Podobnie jest w przypadku osób z orzeczeniem o niepełnosprawności. One również powinny spełnić dodatkowe warunki, aby móc korzystać ze zwolnienia z opłacania składki zdrowotnej. A więc osoba z orzeczonym umiarkowanym lub znacznym stopniem niepełnosprawności może zrezygnować z opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne kiedy uzyskuje przychody z tytułu działalności w wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 50% kwoty najniższej emerytury (od marca 2021 r. 625,44 zł), lub opłaca podatek dochodowy w formie karty podatkowej. Trzeba jednak zwrócić uwagę na fakt, iż w przypadku osób niepełnosprawnych nie bierze się pod uwagę wielkości otrzymywanego zasiłku. Otrzymujący rentę z tytułu niepełnosprawności powyżej kwoty minimalnego wynagrodzenia również mogą korzystać z ulgi zwalniającej z obowiązku opłacania składki zdrowotnej. Ulga przysługuje również niepełnosprawnym, którzy nie posiadają ustalonego stopnia niepełnosprawności, natomiast mają wydane przez lekarza z ZUS odpowiednie orzeczenie lekarskie o ustaleniu niezdolności do pracy. Wtedy orzeczenie takie jest podstawą, aby niepełnosprawny przedsiębiorca mógł skorzystać ze zwolnienia w opłacaniu składek zdrowotnych. Ponadto jeśli osoba z umiarkowanym lub znacznym stopniem niepełnosprawności uzyskuje przychody jedynie ze źródła, jakim jest prowadzona działalność gospodarcza, ma możliwość opłacania składki zdrowotnej w wysokości nieprzekraczającej kwoty należnej zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. Możliwość ta nie dotyczy jednak przedsiębiorców rozliczających się z tytułu podatku dochodowego w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych lub w formie karty podatkowej. Deklaracja ZUS a ulga na ubezpieczenie zdrowotne Przedsiębiorca ma prawo korzystać z omawianego przywileju w miesiącach, w których spełnia warunki wynikające z przepisów. Podczas korzystania z ulgi emeryt/rencista nadal podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu i taką informację wykazuje na deklaracjach rozliczeniowych składanych w ZUS. Przedsiębiorca, który prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą i nie zatrudnia pracowników, opłaca składki jedynie za siebie (lub też za osobę współpracującą) i jest zwolniony z obowiązku comiesięcznego składania deklaracji rozliczeniowych w ZUS, jeżeli w stosunku do poprzedniego miesiąca nie nastąpiły żadne zmiany oraz jeśli w ostatnio złożonej deklaracji rozliczeniowej zadeklarował do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne kwoty w wysokości najniższej obowiązującej go podstawy wymiaru składek. Powyższe ulgi w opłacaniu składki ubezpieczenia zdrowotnego odnoszą się do przedsiębiorców oraz osób współpracujących (np. członków rodziny pomagających w prowadzeniu firmy, mieszkających we wspólnym gospodarstwie domowym). Reasumując, składka zdrowotna, co do zasady obowiązkowa, w niektórych przypadkach staje się składką dobrowolną. Istnieją bowiem pewne wyjątki od reguły. Należy pamiętać, że nawet jeśli okoliczności uprawniające do omawianego zwolnienia wystąpią w danym miesiącu, nie oznacza to, że będzie tak również w następnych miesiącach. W przypadku naruszenia nawet jednego z warunków przedsiębiorcy będą zmuszeni powrócić do opłacania składek w wymiarze nie niższym niż minimalny.