Urlop bezpłatny: na chwilę, a może na rok? Wszystko, co trzeba wiedzieć o tym rodzaju wypoczynku. Czy pracodawca może odmówić udzielenia?

Urlop bezpłatny – podstawowe informacje

Urlopu bezpłatnego udziela się wyłącznie na pisemny wniosek pracownika. W czasie jego trwania zawieszeniu ulegają prawa i obowiązki zarówno pracownika, jak i pracodawcy, a okres przebywania na urlopie bezpłatnym nie wlicza się do okresu pracy, a pracownikowi zgodnie z nazwą – nie przysługuje za ten czas wynagrodzenie. Uwaga! Pamiętać należy, że podczas trwania urlopu tracimy prawo do zasiłku chorobowego i opiekuńczego, wygasa także nasze ubezpieczenie społeczne. Jednak wygasają one dopiero po 30 dniach od przejścia na urlop bezpłatny. Warto o tym pamiętać, ponieważ jeżeli planujemy dłuższe wolne, może okazać się, że nie uda nam się skorzystać z bezpłatnej opieki medycznej – należy przed dłuższym urlopem bezpłatnym zakupić prywatną polisę ubezpieczeniową.

Pamiętać należy, że pracodawca nie ma absolutnie żadnego prawa do przymuszenia pracownika, aby ten złożył wniosek o urlop bezpłatny. W takich przypadkach należy powiadomić o tym PIP. A zjawisko to nasiliło się ostatnio w związku z pandemią koronawirusa i spadkami w finansach wielu firm. Ma to jednak także i drugą stronę.

Wniosek o urlop bezpłatny musi mieć formę pisemną, nie ma jednak żadnego przepisu nakazującego podanie przyczyny, dlaczego chcemy skorzystać z tego rozwiązania. Mieć na uwadze trzeba, że udzielenie urlopu bezpłatnego nie jest obowiązkiem pracodawcy. Ma on pełne prawo do odmowy i odrzucenia naszego wniosku. Wyjątkiem jest udzielenie urlopu bezpłatnego osobie wybranej w wyborach powszechnych na posła, senatora lub prezydenta. Wówczas pracodawca nie może odmówić udzielenia urlopu bezpłatnego na czas sprawowania mandatu.

Ile mogę przebywać na urlopie bezpłatnym?

Urlop bezpłatny nie jest limitowany. Polskie prawodawstwo nie określiło górnej, maksymalnej granicy wykorzystania tego rodzaju urlopu. To od nas i od naszego pracodawcy zależy ile wolnego weźmiemy. Jest jednak jeden istotny fakt, o którym każdy kto planuje skorzystać z urlopu bezpłatnego wiedzieć musi. Otóż jeżeli wniosek o urlop bezpłatny przekraczający 3 miesiące został rozpatrzony pozytywnie, należy pamiętać, że pracodawca ma możliwość ściągnąć nas zeń wcześniej. Jednakże działa to tylko w przypadku niespodziewanych i nagłych wydarzeń o silnym uzasadnieniu. Przy długotrwałym urlopie bezpłatnym przekraczającym miesiąc, pracodawca ma prawo ograniczyć ilość dni urlopu płatnego wypoczynkowego posługując się zasadą proporcjonalności. Okazać się zatem może, że przy długotrwałej absencji spowodowanej urlopem bezpłatnym nie będzie nam już przysługiwał urlop wypoczynkowy.

Czy mogę w czasie urlopu bezpłatnego pracować gdzieś indziej?

I tak, i nie. Urlop bezpłatny przeznaczony na wykonywanie pracy u innego pracodawcy jest szczególnym rodzajem urlopu. Mamy możliwość zarobkowania u kogoś innego tylko po poinformowaniu o tym aktualnego pracodawcy na piśmie i otrzymaniu w takiej samej formie zgody. Istotne jest także porozumienie się pracodawców. W tym szczególnym przypadku okres urlopu bezpłatnego będzie się bowiem wliczał w okres pracy u dotychczasowego pracodawcy. Forma umowy u nowego, tymczasowego pracodawcy, powinna mieć formę umowy o pracę na czas określony. Wyjątkiem od tego jest podjęcie „zatrudnienia” na umowie cywilno-prawnej.

Co po urlopie bezpłatnym?

Niewątpliwym plusem urlopu bezpłatnego jest ochronny parasol, który otrzymuje pracownik. O ile nie dostaje on prawa do zasiłków i ubezpieczeń, o tyle ma gwarancję, że po powrocie nie otrzyma wypowiedzenia. Co więcej, po powrocie z urlopu bezpłatnego pracodawca nie może zmienić warunków umowy, ani obniżyć wynagrodzenia. Wyjątkami od tej zasady jest ogłoszenie bankructwa, likwidacja firmy, ale także zwolnienie w trybie dyscyplinarnym, a w przypadku urlopów bezpłatnych dłuższych niż 3 miesiące także zwolnienia grupowe. Uwaga! Urlop bezpłatny nie oznacza zakończenia stosunku pracy, ale jedynie jego zawieszenie. W przypadku, gdy nie stawimy się w pracy po jego zakończeniu, możemy zostać zwolnieni ze skutkiem natychmiastowym. Taki wpis w świadectwie pracy nie daje szansy na szybkie znalezienie nowego zatrudnienia.