Właściciele zwierząt na celowniku. Waży się los kotów w Polsce
Instytut Biologii Ssaków Polskiej Akademii Nauk (PAN) apeluje o zmianę przepisów tak, by właściciele kotów byli wyraźnie obligowani do przestrzegania zaleceń, będących konsensusem szeregu gremiów naukowych. To zwiastun zmian, które wszyscy opiekunowie kotów będą musieli przyswoić i zaakceptować. A łatwo nie będzie.
Jest konsensus: potrzebne nowe prawo. Właściciele kotów nie będą zadowoleni
Odpowiednia opieka nad zwierzęciem domowym obejmuje nie tylko zapewnienie pożywienia i schronienia, ale także dbałość o bezpieczeństwo oraz spełnianie potrzeb behawioralnych zwierzęcia. Dr hab. Michał Żmihorski, dyrektor Instytutu Biologii Ssaków PAN, w rozmowie z PAP zaapelował o doregulowanie istniejących przepisów prawa w odpowiedzi na publiczne deklaracje posłanki Zielonych - Małgorzaty Tracz.
Polityczka z początkiem lutego opublikowała w mediach społecznościowych deklarację, w której podnosi, że tzw. koty wolno bytujące nie są problemem, a administracja podczas uchwalania przepisów w tym zakresie powinna odróżniać koty wolno bytujące od bezdomnych.
Prof. Żmihorski odpowiada, że nie jest to możliwe i w istocie obie te kategorie traktują o zwierzęcej bezdomności. Przy tym punktuje, że obecność kotów poza domem każdorazowo stanowi ogromne zagrożenie. Skala zjawiska, o którym mówi dyrektor Instytutu, jest kilka rzędów wielkości większa, niż wydawałoby się to intuicyjne na poziomie jednostkowego opiekuna kota. Argumenty, w tym konkretne dane, są wyjątkowo mocne.
Zobacz też: "Gra o tron" w Watykanie. To oni mogą zastąpić papieża Franciszka. Polak wysoko na liście
Posłanka pod ostrzałek, a koty do domu
W swoim wpisie w m. społecznościowych posłanka uwiarygadniała stanowisko, wedle którego koty tzw. wolno bytujące, czyli żyjące poza gospodarstwem domowym, nie stanowią zagrożenia; tak dla ekosystemu, jak siebie samych. Przekonuje, że w związku z brakiem schronisk zajmujących się wyłącznie kotami, współistnienie z psami zwiększa ich stres, który przekłada się na krótsze życie. Zaproponowała, by chętni do pomocy po prostu “zostawiali uchylone okno do piwnicy”, wprowadziła też systematykę kota wolno bytującego i bezdomnego.
Kot wolno bytujący to ten, który od lat żyje na wolności. Takie koty nie mają zbudowanych relacji z człowiekiem i ich nie potrzebują. Niestety to właśnie te koty najczęściej umierają w schroniskach, ponieważ zamknięcie o wiele bardziej je stresuje oraz są rzadziej adoptowane (kot wolno bytujący nie lgnie do człowieka tak, jak ten bezdomny)
Na perspektywę polityczki odpowiedział szef Instytutu Biologii Ssaków, który przekonuje do zgoła innego stanowiska. Dr hab. Michał Żmihorski w rozmowie z PAP podnosi, że kot jako zwierzę z gruntu domowe nie powinien być wypuszczany na zewnątrz, ani, tym bardziej, żyć na wolności.
Przykłady w tym zakresie mnożą się niemal same z otoczenia najbliższego sąsiedztwa europejskiego i dalszego – światowego. Prof. przywołuje też wyniki badań, które jego zespół przeprowadził w 2019 r.
Przedwczesna śmierć: w schronisku, czy za oknem?
Najbardziej podstawowa różnica stanowisk polega na tym, że posłanka opiniuje, jakoby koty wolno bytujące żyły dłużej i spokojniej w “naturalnym środowisku” (czyli wolne), zamiast w schronisku. Naukowcy z kolei, że te, które nieszczęśliwie nie mają własnego domu, stanowią zagrożenie dla środowiska.
Raport Global Ecology and Conservation (ISSN: 2351-9894) przywołuje w tym miejscu, że w Polsce co roku ofiarą kotów pada ok. 630 mln ssaków i (dodatkowo) 144 mln ptaków. Dla zobrazowania skali destrukcji – w całym kraju samych kotów żyje ok. 6 mln, z czego 750 tys. na wolności (potwierdzają te liczby wyniki badania nad bezdomnością zwierząt w Polsce – The State of Pet Homelessness Project).
Ogromna większość kotów żyjących w domach to koty wychodzące. Na wsiach rzadko kto nie pozwala kotu wychodzić na zewnątrz. Czasem trudno ocenić, czy kot, który raz w tygodniu wraca do domu, jest kotem żyjącym w domu czy bezdomnym – mówi w rozmowie z PAP dr Żmihorski, odnosząc się do systematyki, zaproponowanej przez posłankę.
Precyzuje przy tym, że skala kocich ofiar może pozostawać niedoszacowana. "Koty często zabijają zwierzęta i ich nie przynoszą. Niektóre zwierzęta ranią, ale te rany też kończą się śmiercią. To jest ta frakcja ofiar, która wymyka się naszym szacunkom. Zatem ofiar może być jeszcze więcej” - przywołuje serwis naukawpolsce.pl.
To może argument ze szczurów?
PAN w swoim stanowisku odnosi się też do powszechnego w opinii publicznej, choć niepodnoszonego akurat przez posłankę, argumentu traktującego o naturalnym potencjalne do ograniczania populacji szczurów przez wolno bytujące koty (lub te wypuszczane przez właścicieli). Okazuje się przy tym, że koty są w stanie skutecznie eliminować całe gatunki, ale z wyjątkiem, przypisywanych im często, szczurów.
W naszych badaniach wśród zwierząt, które przynosiły koty paradoksalnie nie było szczurów. Niektórzy przekonują, że konieczne są koty, żeby ograniczać populację tych gryzoni. Tymczasem są badania pokazujące, że koty niekoniecznie limitują liczbę szczurów, ale zmieniają ich zachowania. Szczury przestają wychodzić na otwarte tereny i stają się mniej widoczne dla ludzi, ale liczebność ich populacji się nie zmienia - czytamy.
Zakaz swobodnego wychodzenia kotów. Dla dobra własnego i otoczenia
Dyrektor Instytutu PAN opiniuje, że straty, spowodowane przez wolno bytujące (lub wychodzące) koty powinny zaliczać się do szkód środowiskowych wywołanych przez człowieka. Te, które oddalą się od gospodarstwa domowego na nieco znaczniejsze dystanse, potrafią lądować w Puszczy Białowieskiej.
[…] są w stanie oddalić się na wiele kilometrów od zabudowań. Ten problem wymaga mądrych działań, ponieważ zostały nam już tylko skrawki dzikiej przyrody - apeluje.
Dyrektor Instytutu nie proponuje, na tym etapie, rozwiązań karnych. Należy mieć jednak na uwadze przykłady z bliskiego, europejskiego sąsiedztwa (np. Niemcy), ale też odległych kontynentów: Nowa Zelandia organizowała konkursy w odstrzeliwaniu dzikich kotów, a w Australii, jak mówi sam dr hab. Żmihorski, trwa obecnie “masowa eksterminacja kotów”.
Konsensus naukowy sugeruje jednak działania zmierzające w stronę zakazu swobodnego wychodzenia kotów z gospodarstw domowych i likwidację bezdomności.
Katarzyna Udrycka z Fundacji “Noga w Łapę” sięga w przeszłość i dodaje kluczową informację w kontekście uregulowania statusu kotów w Polsce - że jako gatunek zwierzę znalazło się w Polsce w konsekwencji ekologicznego importu.
Kot spełnia definicję inwazyjnego gatunku obcego, bo nie wyewoluował w polskich ekosystemach, a został do nich wprowadzony. Ponieważ nie ewoluował w naturalnym ekosystemie, nie ma naturalnych wrogów. Jego obecność powoduje szkody w polskiej faunie, które należy zaliczyć na konto człowieka.
