Zatrudnienie małżonka – co się z tym wiąże?

Zatrudnienie małżonka – umowa o pracę

Tak jak wspomnieliśmy, sektor MŚP w dużej mierze składa się z przedsiębiorstw o charakterze stricte rodzinnym. Nie zmienia to faktu, że w wielu przypadkach małżonkowie wolą mieć w pełni uregulowane sprawy ‘formalne’ na wypadek jakichkolwiek kontroli ze strony urzędu skarbowego, ZUSu czy innych organów i urzędów. Jak zatem zawierać umowy pomiędzy najbliższą rodziną, tak aby było to legalne i nie spowodowało negatywnych skutków prawnych?

Teoretycznie przepisy prawa pracy nie stanowią przeszkody przed zawieraniem umów o pracę pomiędzy małżonkami. Niemniej jednak, jeśli skupić się tylko na orzecznictwie i precedensach, wówczas można dojść do wniosku, że jakkolwiek małżonkowie mogą w świetle prawa taką umowę zawrzeć, tak nie powoduje ona w tym konkretnym przypadku skutków prawnych oraz na jej podstawie nie zachodzi stosunek pracy. Interpretacja ta wynika z braku tzw. ‘pracowniczego podporządkowania’, które jest niemożliwe (teoretycznie) ze względu na charakter małżeństwa. To jako instytucja ma bowiem charakter partnerski i zakłada brak możliwości wystąpienia jakiegokolwiek podporządkowania. Dodatkowo, niektórzy wskazują, że umowa o pracę zawarta pomiędzy małżonkami może prowadzić do powstania pomiędzy małżonkami do fikcji prawnych.

Co nie zmienia faktu, że w rozumieniu prawa i jego zasad takich jak równość obywateli wobec niego, trzeba uznać, że jeśli małżonkowie chcą zawrzeć taką umowę, to nie ma ku temu formalnych przeszkód.

Zatrudnienie małżonka – umowa zlecenie

Inną popularną formą umów pomiędzy pracodawcą a osobą wykonującą odpłatnie usługę jest zawarcie umowy – zlecenie. Takie umowy również zdarza się zawierać w niektórych przypadkach pomiędzy małżonkami.

Podpisanie umowy zlecenie pomiędzy małżonkami powinno odbywać się w takich samych ‘okolicznościach’ jak wtedy, gdy strony nie są ze sobą związane. Oznacza to, że umowa zlecenie zostaje zawarta w przypadku, w którym nie można mówić o powstaniu stosunku pracy pomiędzy małżonkami.

Zatrudnienie małżonka - ZUS, PIT i inne formalności

Różne formy zatrudnienia pomiędzy małżonkami powodują różne skutki prawne, o których przedsiębiorca powinien wiedzieć.

Jakie skutki prawne niesie za sobą zatrudnienie małżonka na podstawie umowy o pracę? Przede wszystkim, współmałżonek traktowany jest w świetle przepisów wówczas jako osoba współpracująca, a niesie to za sobą konsekwencje takie jak:

1.      Brak możliwości skorzystania z preferencyjnych składek ZUS i małego ZUS przez osobę współpracującą

2.      Wynagrodzenie współmałżonka musi być wysokości nie mniejszej niż tak zwane wynagrodzenie minimalne gwarantowane przez ustawodawcę (w 2021roku jest to 2800zł brutto)

3.      Składka chorobowa jest dobrowolna, brak opłacania składki chorobowej lub opłacenie jej po terminie płatności oznacza brak prawa do zasiłku wypłacanego przez ZUS

4.      Opłacanie składki chorobowej oznacza prawo do zasiłku chorobowego po 90 dniach objęcia ubezpieczeniem chorobowym - okresu wyczekiwania (90 dni) nie będzie w przypadku zasiłku macierzyńskiego, jeśli przed porodem było ubezpieczenie chorobowe nawet krócej niż 90 dni.

5.      Prowadzenie akt osobowych, obowiązek przeprowadzenia szkolenia BHP, obowiązkowe badania lekarskie

W przypadku wystąpienia pomiędzy małżonkami umowy zlecenie należy pamiętać o następujących następstwach tego działania:

1.      Płacenie składek ZUS procentowo od kwoty brutto wynagrodzenia za dany miesiąc, jeżeli zleceniobiorca nie jest nigdzie zatrudniony bądź zarabia mniej niż minimalne wynagrodzenie obowiązujące w danym roku na równoczesnym etacie gdzie indziej.

2.      Składka chorobowa jest dobrowolna, brak opłacania składki chorobowej lub opłacenie jej po terminie płatności oznacza brak prawa do zasiłku wypłacanego przez ZUS

3.      Opłacanie składki chorobowej oznacza prawo do zasiłku chorobowego po 90 dniach objęcia ubezpieczeniem chorobowym - okresu wyczekiwania (90 dni) nie będzie w przypadku zasiłku macierzyńskiego, jeśli przed porodem było ubezpieczenie chorobowe nawet krócej niż 90 dni.

4.      Jeżeli małżonek jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę w innej firmie i osiąga tam co najmniej minimalne wynagrodzenie obowiązujące w danym roku, to z tytułu umowy zlecenia odprowadzana jest tylko składka na ubezpieczenie społeczne i nie ma możliwości zgłoszenia do ubezpieczenia chorobowego.

5.      Jeżeli małżonek jest osobą studiującą poniżej 26 roku życia, to nie ma składek ZUS ani podatku dochodowego.

Bibliografia

https://podatki.gazetaprawna.pl/artykuly/1450216,zatrudnienie-zony-lub-meza-skladki-zus.html

https://poradnikprzedsiebiorcy.pl/-zatrudnienie-malzonka-na-podstawie-umowy-o-prace

https://poradnikprzedsiebiorcy.pl/-zatrudnienie-malzonka-co-warto-wiedziec

https://uslugiksiegowe.pl/artykul/zatrudnienie-malzonka-w-firmie-jednoosobowej-34/

https://www.ascs-consulting.pl/post/2019/10/24/zatrudnienie-malzonka-we-wlasnej-firmie-podatki-i-zus

https://kancelaria-skarbiec.pl/publikacje/zatrudnienie-malzonka.html