Zatrudnienie małżonka na podstawie umowy o pracę
W wielu przedsiębiorstwach można spotkać się z przypadkami zatrudniania małżonków lub innych członków rodziny. Osoby spokrewnione są traktowane na równi z innymi pracownikami - pojawia się obowiązek podpisania umowy i odprowadzania składek. Od 2019 roku zatrudnienie małżonka na podstawie umowy o pracę stało się dla przedsiębiorcy jeszcze korzystniejsze.
Zatrudnienie małżonka - zmiany w przepisach
Polskie prawo nie zabrania nawiązywania stosunku pracy pomiędzy osobami spokrewnionymi. Oznacza to, że zatrudnienie małżonka na podstawie umowy o pracę jest jak najbardziej możliwe. Jest to zresztą bardzo popularna praktyka wśród przedsiębiorców - zatrudnienie osoby zaufanej i zaangażowanej korzystnie wpłynie na współpracę w firmie.
Można powiedzieć, że pod tym względem panuje pełna dowolność. Zgodnie z art.8 ust. 11 Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, za osobę współpracującą w działalności gospodarczej uważa się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności. Wyjątek stanowią osoby, z którymi została zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego.
Warto wiedzieć, że do końca 2018 roku obowiązywały przepisy, zgodnie z którymi wynagrodzenie wypłacane żonie lub mężowi nie stanowiło kosztów uzyskania przychodu. Dopiero od 2019 roku, zatrudnienie małżonka jest traktowane na równi z zatrudnieniem dowolnego, niespokrewnionego pracownika. Jako koszt podatkowy w działalności gospodarczej uwzględnia się wynagrodzenie wypłacane z tytułu m.in.:
stosunku pracy,
osobiście wykonywanej działalności artystycznej, literackiej, naukowej, trenerskiej, oświatowej i publicystycznej,
wykonywania usług na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło,
umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich,
odbywania praktyk absolwenckich.
Zatrudnienie małżonka a składki ZUS
W przypadku zatrudnienia małżonka na podstawie umowy o pracę pojawia się obowiązek opłacania składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i wypadkowe. Natomiast ubezpieczenie chorobowe pozostaje dobrowolne. Należy podkreślić, że małżonek zatrudniony na umowę o pracę jest uznawany za osobę współpracującą. To oznacza, że przedsiębiorcy nie przysługuje prawo do preferencyjnego ZUS-u.
Sytuacja wygląda inaczej, gdy zatrudnienie małżonka będzie oparte o umowę zlecenie. Małżonek nie zostanie wtedy uznany za osobę współpracującą przy prowadzeniu działalności, lecz jako zleceniobiorca, a zatem zleceniodawca musi wyliczyć i odprowadzać składki zgodnie z zasadami dotyczącymi umów cywilnoprawnych.
Na koniec warto dodać, że w przypadku nieodpłatnego zatrudnienia małżonka lub innego członka rodziny również zachodzi obowiązek odprowadzania składek ZUS. Osoba udzielająca pomocy, nawet jeśli nie będzie pobierała z tego tytułu wynagrodzenia, zostanie uznana jako osoba współpracująca.
Zatrudnienie małżonka a wynagrodzenie i podatek dochodowy
Zatrudnienie małżonka na podstawie umowy o pracę odbywa się na takich samych zasadach, jak w przypadku niespokrewnionego pracownika. Przedsiębiorca ma obowiązek podpisać z małżonkiem umowę, zgłosić go do ubezpieczeń społecznych i odprowadzać składki ZUS oraz płacić zaliczki na podatek dochodowy.
Jeśli przedsiębiorca otrzymuje pomoc od małżonka nieodpłatnie, uzyskuje przychód z tytułu nieodpłatnych świadczeń. Przychód ten jest zwolniony z podatku.
Jak wspominaliśmy wcześniej, od 2019 roku wynagrodzenie wynikające z zatrudnienia małżonka można zaliczyć jako koszty uzyskania przychodu. Dotyczy to nie tylko umowy o pracę, ale też umów cywilnoprawnych (umowy zlecenie i dzieło), umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze, działalności artystycznej, literackiej lub naukowej oraz praktyk absolwenckich.
