ZUS i L4. Tego nie możesz robić na zwolnieniu lekarskim
Warunki L4: jakie są obowiązki podczas pobytu na zwolnieniu lekarskim L4? Co wolno, a czego nie wolno robić? Co może skontrolować ZUS, co pracodawca, i w jaki sposób? Co najmniej od roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych nieprzerwanie zwiększa liczbę kontroli w całej Polsce. Jak postępować podczas zwolnienia L4, by nie narazić się na nieprzyjemności?
L4 i ZUS: co wolno, a czego nie
Zwolnienie lekarskie (L4) wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem statutowym mogą przysporzyć wiele nieprzyjemności - co zresztą znamienne, nie tylko nam. Zakład Ubezpieczeń Społecznych drobiazgowo kontroluje zwolnienia L4 i, jak wynika z raportów kwartalnych publikowanych w ramach dostępu do informacji publicznej, robi to coraz częściej przynajmniej od roku. Na co uważać podczas zwolnienia L4?
L4: co sprawdza ZUS?
Podstawowe kontrole ZUS podczas zwolnienia L4 obejmują dwa segmenty;
- prawidłowość wykorzystania zwolnienia,
- prawidłowość orzekania o czasowej niezdolności do pracy.
W przypadku pierwszym, kontrola dotyczy poszczególnych pracowników. U naszych drzwi może stanąć kontroler z najbliższej siedziby ZUS, który sprawdzi czy stosujemy się do zaleceń lekarza; czy czas zwolnienia przeznaczamy na rekonwalescencję. W tym czasie nie możemy np. dorabiać, jeżeli okres L4 wykorzystamy na pracę na boku, ZUS cofnie nam świadczenie, istotnie je ograniczy albo zawiadomi o tym zakład pracy, co może się wiązać ze zwolnieniem dyscyplinarnym.
W drugim przypadku kontrole dotyczy lekarza, który wystawił na zwolnienie. Kontroler oceni, czy lekarz zgodnie ze stanem faktycznym orzekł o czasowej niezdolności do pracy. Oba te rodzaje kontroli wynikają z zadań ustawowych. Bowiem środki, z których ZUS wypłaca zasiłki chorobowe (za okres L4) pochodzą ze składek na ubezpieczenie chorobowe od wszystkich ubezpieczonych.
Co do zasady kontrola może zostać przeprowadzona w domu lub za pomocą danych, które kontroler pozyska alternatywnie (tak, w tym miejscu mogą się znaleźć choćby nasze zdjęcia w mediach społecznościowych, choć ujawnienie nieprawidłowości tą drogą nie będzie od razu drogą do wstrzymania świadczenia czy jego cofnięcia).
L4: czy można wyjść na zakupy?
W kontekście konkretnych czynności, które są zabronione podczas L4 próżno szukać precyzyjnej listy. W tym kontekście rzecznik ZUS z pomorskiego oddziału agencji Krzysztof Cieszyński przekazał, cytowany przez serwis superbiz.pl, że "w czasie zwolnienia ubezpieczony powinien postępować tak, by jak najszybciej odzyskać sprawność i wrócić do pracy".
“Niezależnie od wskazań lekarskich może wtedy wykonywać tylko czynności codzienne i te, związane z poprawą stanu zdrowia, np. może pójść na wizytę lekarską, do apteki, po zakupy spożywcze”.
W przypadku rzeczy zakazanych podczas zwolnienia L4 jest podobnie; dominuje zasada “zdrowego rozsądku”. Chodzi bowiem o “postępowanie, które w powszechnym odczuciu jest nieodpowiedzialne dla chorego i może nasuwać wątpliwości co do rzeczywistego stanu zdrowia”.
"Czasem zwolnienia lekarskiego nie można swobodnie dysponować, tak jak np. urlopem wypoczynkowym. Wykorzystywanie go niezgodnie z przeznaczeniem powoduje utratę prawa do zasiłku chorobowego za cały okres".
Kontrolerzy wśród przypadków cofnięcia świadczenia lub jego wstrzymania wymieniają zgodnie udział w weselach, urlopy wyjazdowe/odpoczynkowe, wizyty w SPA (nie, w tym przypadku nie przejdzie tłumaczenie, że to dla zdrowia), czy uprawianie sportu.
L4: Kogo sprawdzi ZUS?
Najbliższa prawdy jest odpowiedź: nie wiadomo, ale z dużym prawdopodobieństwem, prędzej czy później, każdego. Można jednak presuponować, że do kontroli typuje się te zwolnienia, które na pierwszy rzut oka budzą co najmniej wątpliwości; kontrolerzy ZUS mogą brać pod uwagę np. okres niezdolności do pracy nieadekwatny do stwierdzonego schorzenia, kolejne zwolnienia następujące po sobie od różnych lekarzy i na różne schorzenia czy niestawianie się danego płatnika na kontrole lekarskie. Nie wspominając o historii pacjenta, jeżeli kiedyś już zdarzyło nam się “chorować za długo”, to z pewnością będziemy na cenzurowanm.
