ZUS pokazał nowe dane. Tysiące podważonych zwolnień: to zapowiedź zmian
Zakład Ubezpieczeń Społecznych od lat prowadzi systematyczne kontrole dotyczące wykorzystywania zwolnień lekarskich oraz prawidłowości ich wystawiania. Celem tych działań jest zapobieganie nadużyciom i eliminowanie sytuacji, w których świadczenia chorobowe są pobierane niesłusznie. Analizując dane z ostatnich lat widać wyraźne zmiany zarówno w liczbie przeprowadzonych kontroli, jak i w kwotach wstrzymanych oraz obniżonych świadczeń.
ZUS coraz uważniej przygląda się zwolnieniom – statystyki za 2023 i 2024 rok
ZUS ma prawo kontrolować zwolnienia lekarskie zarówno pod kątem ich zasadności, jak i prawidłowego wykorzystywania. W 2023 roku przeprowadzono 461,2 tys. kontroli, a w 2024 roku liczba ta wzrosła do 486,4 tys.. W IV kwartale 2024 roku inspekcji było mniej niż rok wcześniej (110,2 tys. wobec 124,3 tys.), ale mimo to ZUS wydał więcej decyzji o wstrzymaniu wypłat – 8,8 tys. w IV kwartale i 36,6 tys. w całym roku, co przełożyło się na 52,95 mln zł wstrzymanych zasiłków, czyli o 81 proc. więcej niż w 2023 roku.
Dodatkowo wzrosła liczba obniżonych świadczeń, wynikających z ograniczenia podstawy wymiaru zasiłków chorobowych po ustaniu ubezpieczenia do 100 proc. przeciętnego wynagrodzenia. W IV kwartale 2024 roku kwota obniżeń wyniosła 58,23 mln zł, a w całym roku aż 206,98 mln zł. Oznacza to wzrost o 17 proc. względem 2023 roku, a liczba osób dotkniętych tym ograniczeniem wzrosła do 112,6 tys..
Dlaczego rosną kwoty cofniętych i obniżonych świadczeń?
Mimo mniejszej liczby kontroli w IV kwartale 2024 roku, łączna kwota cofniętych i obniżonych świadczeń wzrosła o 47 proc. kwartał do kwartału oraz o 46,9 proc. w skali całego roku. Możliwe przyczyny tego trendu to:
- Większa skuteczność kontroli – ZUS mógł wdrożyć bardziej precyzyjne metody typowania osób do inspekcji, co skutkowało częstszym wykrywaniem nadużyć.
- Zmiany w interpretacji przepisów – ZUS mógł otrzymać nowe narzędzia do weryfikacji zwolnień lekarskich lub zmienić sposób ich oceny.
- Wzrost średnich wynagrodzeń – ograniczenie podstawy wymiaru świadczeń do 100% przeciętnego wynagrodzenia oznacza, że wraz z podwyżką pensji wzrastała różnica między należnym zasiłkiem a wcześniejszymi wypłatami, co zwiększało skalę obniżeń.
Trend sugeruje, że ZUS może dalej intensyfikować kontrole w kolejnych latach, zwłaszcza że system e-ZLA ułatwia szybkie wykrywanie nieprawidłowości. Nasuwa się pytanie: czy w 2025 roku kontrole będą jeszcze skuteczniejsze, czy czeka nas kolejna zmiana przepisów wpływająca na system weryfikacji?
Kontrole ZUS w 2025 r. Na co muszą uważać pracownicy?
Dynamiczny wzrost kwot wstrzymanych i obniżonych świadczeń sugeruje, że ZUS może dalej zwiększać intensywność kontroli. System e-ZLA pozwala na szybszą weryfikację dokumentacji medycznej, co ułatwia inspekcje. Możliwe, że w przyszłości pojawią się dodatkowe regulacje uszczelniające system, a same kontrole będą jeszcze bardziej precyzyjne.
W 2025 roku możemy spodziewać się dalszego wzrostu skuteczności działań ZUS, a być może także zmian w przepisach, które wpłyną na sposób kontroli zwolnień lekarskich. Warto śledzić rozwój sytuacji, zwłaszcza w kontekście polityki ZUS wobec rosnących wydatków na świadczenia chorobowe.
