Czym jest plagiat i jakie są jego konsekwencje?

Plagiat – definicja

By dobrze zrozumieć, czym jest plagiat, w jakich sytuacjach występuje i przede wszystkim to, z jakimi konsekwencjami się wiąże, warto najpierw poznać jego definicję. Plagiat to bezprawne przypisanie sobie autorstwa całości lub części całości cudzego utworu. Dotyczy to dowolnego tworu, którym może być zarówno piosenka, obraz, fotografia jak i praca dyplomowa. Jego określenie pochodzi od łacińskiego słowa plagius, które po prostu oznacza kradzież. W praktyce wyróżnia się dwa rodzaje plagiatu ze względu na sposób wykorzystania utworu i dwa rodzaje ze względu na część wykorzystania utworu. Pierwszym z rodzajów z pierwszego podziału jest plagiat jawny, który polega na przypisaniu sobie autorstwa do cudzego utworu lub jego części za pomocą własnego podpisu. Drugim rodzajem jest plagiat ukryty, który polega na przypisaniu sobie autorstwa cudzego utworu lub jego części poprzez włączenie go do swojego dzieła. Kolejny podział zakłada za to plagiat całkowity lub plagiat częściowy. W tym wypadku definicje są dosyć oczywiste. Plagiat całkowity odnosi się do przysposobienia sobie całego utworu, a plagiat częściowy do skopiowania tylko części cudzego utworu. Warto zaznaczyć, że istnieje jeszcze takie pojęcie, jak autoplagiat. Dotyczy ono sytuacji, w których autor kopiuje stworzoną wcześniej przez siebie pracę w celu sztucznego powiększenia własnego dorobku. Należy też wspomnieć, że plagiat zawsze jest naruszeniem osobistych praw autorskich, ale nie w każdym przypadku będzie równał się z naruszeniem autorskich praw majątkowych. To zależy już konkretnie od przedmiotu plagiatu.

Plagiat – konsekwencje

Warto zaznaczyć, że plagiat jest pojęciem obowiązującym prawnie i figuruje jako przestępstwo. Został uregulowany w artykule 115 Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dniach 4 lutego 1994 roku. Według tego artykułu każdy, kto dopuszcza się przywłaszczenia sobie cudzego utworu albo wprowadza w błąd co do jego autorstwa w całości lub w części tego utworu podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3. Ponadto utwór, który jest plagiatem, powinien zostać niezwłocznie wycofany lub usunięty. W związku z jego unieważnieniem, cofnięte zostają też wszystkie osiągnięcia i tytuły otrzymane w związku z nim. Oznacza to, że w przypadku popełnienia plagiatu piosenki, zdobyte dzięki niej wyróżnienia zostaną zabrane, a w przypadku zdobycia tytułu naukowego przy pomocy plagiatu ten tytuł również zostaje cofnięty. Dodatkowo, prawowity autor ma prawo do zażądania publicznych przeprosin, które należy wówczas wystosować w prasie lub innym, wskazanym medium. Ma on również prawo do ubiegania się o zadośćuczynienie finansowe, jeśli dopuszczający się plagiatu uzyskał z jego tytułu jakieś korzyści materialne lub wizerunkowe. Warto zaznaczyć, że takie zadośćuczynienie nie jest tożsame z grzywną, która wynika z przytoczonego artykułu wyżej wymienionej ustawy.

Plagiat – co nim nie jest?

Biorąc pod uwagę fakt, że plagiat jest przestępstwem, warto jest być uważnym w momencie pozyskiwania i przetwarzania wiedzy oraz ogólnie pojętych utworów. Dobrze jest więc wiedzieć, w jakich przypadkach nie można być posądzonym o plagiat, by nie musieć ciągle martwić się o ewentualne konsekwencje prawne. Plagiatem nie jest chociażby wykorzystanie samej koncepcji w swoim utworze. Samego pomysłu nie uznaje się bowiem za utwór, więc w tym wypadku plagiat jest niemożliwy. Plagiatu nie popełnimy również wówczas, gdy wykorzystamy prawo cytatu, przytaczając fragment utworu, ale podając przy tym jego autora i prawowitą nazwę. Co ciekawe, plagiat może nie wystąpić również w sytuacji popełnienia niemalże identycznego dzieła, co inny autor, ale jeśli udowodni się, że były one tworzone równolegle, w jednym czasie, bez wiedzy na temat powstawania danego, bardzo podobnego utworu.