Kto dziedziczy, gdy brak testamentu? – o dziedziczeniu ustawowym

Kto dziedziczy po zmarłym?

Gdy okazuje się, że zmarły nie pozostawił ważnego testamentu, wówczas według ustawy należy określić sytuację rodzinną zmarłego. Kodeks cywilny dzieli bowiem spadkobierców na grupy ze względu na stopień pokrewieństwa ze zmarłym.

Grupy spadkobierców ustawowych kształtują się w następujący sposób:

• dzieci (i ich potomkowie) spadkodawcy dziedziczący razem z małżonkiem spadkodawcy,

• małżonek spadkodawcy, rodzice, rodzeństwo i potomkowie rodzeństwa spadkodawcy,

• dziadkowie spadkodawcy i potomkowie dziadków,

• pasierbowie, czyli dzieci małżonka spadkodawcy (jeśli żadne z ich rodziców nie dożyło śmierci spadkodawcy),

• gmina ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy (dotyczy Polski).

UWAGA! Ustalenia, kto jest spadkobiercą, dokonuje się w odniesieniu do sytuacji w momencie śmierci spadkodawcy.

Kto dziedziczy ustawowo w pierwszej kolejności?

Pierwszeństwo dziedziczenia mają dzieci i małżonek zmarłego. W tym przypadku stosuje się następujące zasady:

• dzieci i małżonek spadkodawcy dziedziczą w równych częściach,

• część przypadająca małżonkowi spadkodawcy nie może być mniejsza niż ¼ spadku,

• jeśli któreś dziecko spadkodawcy zmarło przed jego śmiercią, to udział w spadku, który by takiemu dziecku przypadł, przechodzi na potomków tego dziecka.

Jeżeli w chwili śmierci spadkodawca nie pozostawał w związku małżeńskim, a miał dzieci, to właśnie one dziedziczą cały spadek. Nie dziedziczy natomiast małżonek pozostający w sądowej separacji oraz małżonek rozwiedziony.

Dziedziczenie ustawowe w przypadku, gdy spadkodawca nie pozostawił potomków

Jeżeli spadkodawca był w związku małżeńskim, ale nie miał potomków, dziedziczy po nim małżonek oraz rodzice spadkobiercy, a gdy rodzice nie żyją – rodzeństwo spadkobiercy, potomkowie rodzeństwa.

Zasady dziedziczenia w tym przypadku są następujące:

• małżonek spadkodawcy – ½ spadku,

• rodzice spadkodawcy – każde z nich po ¼ spadku.

Z kolei całym spadkiem podzielą się rodzice spadkodawcy, gdy spadkodawca:

• nie miał potomków,

• nie pozostawił małżonka.

Kiedy dziedziczy rodzeństwo i potomkowie rodzeństwa spadkodawcy?

Warunkiem dziedziczenia ustawowego przez rodzeństwo spadkodawcy jest brak potomstwa oraz śmierć przynajmniej jednego z rodziców. Wówczas udział tego rodzica jest dzielony po równo między rodzeństwo spadkodawcy.

Z kolei, aby spadek przypadł potomkom rodzeństwa spadkodawcy, muszą zostać spełnione wszystkie z poniższych warunków:

• spadkodawca nie zostawił potomków,

• któreś z rodziców spadkodawcy nie żyje,

• któreś z rodzeństwa spadkodawcy nie żyje, ale żyje potomek tego rodzeństwa.