Ministerstwo Sprawiedliwości szykuje przewrót. Takiej zmiany nie było w Polsce od dekad
Resort Sprawiedliwości proceduje nad projektem ustawy, którego założenia znalazły się już w wykazie prac legislacyjnych. Nowe rozwiązanie może wejść w życie w II kwartale 2025 r. Oznaczałoby to rewolucję w systemie prawnym. Projekt miałby zmienić rozwiązanie znane od narodzin prawa rzymskiego, a w samej Polsce wprowadzone w 1950 r. Zmiany mogą dotknąć wielu osób.
Polska zrezygnuje z ubezwłasnowolnienia
Problematyka ubezwłasnowolnienia od lat budzi dyskusje wśród ekspertów w całej Polsce. W 2014 r. Maciej Domański w publikacji “Prawo w Działaniu, Sprawy Cywilne” podniósł m.in. komentarz Komitetu ds. osób niepełnosprawnych, który analizował zapis o ubezwłasnowolnieniu (Art 14 - Kodeks Cywilny) pod kątem rozbieżności z Konwencją o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (art 3. o zakazie tortur). Uznano wówczas, że obowiązkiem państw jest nie tylko promowanie i rozbudowa instytucji wsparcia wobec osób niepełnosprawnych, ale też likwidacja systemu substytucjalnego i zastąpienie go mechanizmami wsparcia.
Teraz pojawił się projekt ustawy, sygnowany przez Radę Ministrów, w którym czytamy o projekcie prawa zastępującego ubezwłasnowolnienie.
Zobacz też: W Polsce powstaną zupełnie nowe cmentarze, wyrosną świątynie. Nie będzie tam miejsca dla katolików
Tak naprawdę chodzi o oszustwa
Za projekt prawa odpowiada Zuzanna Rudzińska - Bluszcz podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości. Już na wstępie zaznacza, że projekt ma na celu ujednolicenie prawa polskiego z międzynarodowym standardem ochrony osób niepełnosprawnych.
Celem projektowanej ustawy jest wprowadzenie do systemu prawa nowych rozwiązań opartych na zastąpieniu ubezwłasnowolnienia modelem wspieranego podejmowania decyzji, jednocześnie dostosowując polskie prawo do międzynarodowych standardów w zakresie ochrony osób z niepełnosprawnościami - czytamy.
To niemal dokładna realizacja założeń komitetu ds. niepełnosprawnych, o których w 2014 r. wspominał w swojej publikacji Domański. Projektodawca tłumaczy, że zmiany wynikają z Konwencji ONZ z 2006 r. - pierwszego międzynarodowego dokumentu traktującego o prawach osób niepełnosprawnych. Co do zasady chodzi o to, by zlikwidować ryzyko oszustw ze strony opiekunów prawnych (instytucji powołanej do zarządzania interesem prawnym ubezwłasnowolnionego).
Nie przegap: Spółdzielnia może wystawić Ci dowolny rachunek. Gigantyczny błąd w prawie, uważaj
Art. 12 ust. 4 Konwencji ONZ zobowiązuje państwa-strony do wdrożenia zabezpieczeń, które zapewnią, że środki związane z korzystaniem ze zdolności do czynności prawnych będą respektowały prawa, wolę i preferencje osoby, będą wolne od konfliktu interesów i bezprawnych nacisków […].
Trzy zmiany
Obecnie o instytucję opiekuna prawnego - reprezentanta interesów prawnych ubezwłasnowolnionego - może ubiegać się właściwie dowolna osoba. Decyzja ta należy do wyłącznej jurysdykcji sądu. Projekt zakłada, by opiekuna prawnego zastąpić trzema poziomami wsparcia :
- Asysta prawna (1 poziom) : umowa z osobą, która ma wspierać potrzebujących w czynnościach cywilno-prawnych. Rola asystenta miałaby się ograniczać do tłumaczenia skomplikowanych umów, pomocy zrozumienia warunków itp. (np. umowa z bankiem).
- Kurator Wspierający (2 poziom): instytucja powoływana już prze sąd, wspierająca osobę potrzebującą w różnych życiowych funkcjach.
- Kurator reprezentujący (3 poziom): różnicą od opiekuna prawnego ma być fakt, że sąd dodatkowo zdecyduje o poziomie reprezentacji.
Rzecz jasna ostatni próg i tak zakresem praw zbliża się do zakresu praw opiekuna prawnego. Ministra proponuje, by kuratorzy ustanawiani byli na okres 5 lat, po czym weryfikowani. Projektodawczyni, cytowana przez serwis prawo.pl, precyzuje, że wkrótce gotowy i przekonsultowany wewnętrznie projekt ma zostać opublikowany w RCL.
