Pracownik na swoim. Polacy coraz częściej wybierają samozatrudnienie
Prowadzenie własnej firmy, zamiast pracy na etacie pozwala na większą niezależność, z reguły wyższe dochody oraz możliwości rozwoju. Ale wymaga dyscypliny, odpowiedzialności, determinacji oraz ciekawych pomysłów.
Wiele osób przekonało się już, że etat nie musi być jedyną formą zapewnienia sobie środków na utrzymanie. Według ostatnich danych Głównego Urzędu Statystycznego aktywność zawodową w formie jednoosobowej działalności gospodarczej (JDG) pod koniec sierpnia ub. roku wykonywało w Polsce 2,47 mln osób. Wszystkich firm było zaś grubo ponad 4 mln.
Istotne kody
Pierwszym krokiem w procesie zakładania własnej firmy jest jej rejestracja w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG). Można to zrobić w formie tradycyjnej, poprzez osobistą wizytę w wydziale działalności gospodarczej urzędu miasta lub gminy, na terenie której taka działalność ma być prowadzona. Należy wypełnić odpowiedni wniosek CEIDG-1, która na miejscu powinien zostać wysłany przez urzędnika do CEIDG.
Prócz standardowych pozycji takich jak nazwa firmy, adresy (tradycyjny i mailowy), numery telefoniczne, konta bankowego, NIP oraz PESEL istotną, wymagającą najwięcej uwagi pozycją jest określenie zakresu prowadzonej działalności gospodarczej pięciocyfrowym kodem Polskiej Klasyfikacji Działalności. Najłatwiej ustalić go poprzez oficjalną wyszukiwarkę internetową dostępną na stronie CEIDG (www.biznes.gov.pl.).
Bez rejestracji
Od niedawna można prowadzić tzw. działalność nierejestrowaną. Jest to jednak rozwiązanie zarezerwowane dla podmiotów, których miesięczny przychód nie przekracza połowy minimalnego wynagrodzenia (w 2020 roku było to 2600 zł, więc przychód uprawniający do pominięcia rejestracji nie mógł przekroczyć kwoty 1300 zł).
Drugim warunkiem jest niewykonywanie działalności gospodarczej w okresie 60 miesięcy poprzedzających jej rozpoczęcie.
Złożenie wniosku CEIDG-1 wiąże się z jednoczesnym zgłoszeniem nowej firmy do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), ew. Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS), Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) oraz właściwego ze względu na miejsce zamieszkania naczelnika Urzędu Skarbowego. Od tego momentu można rozpocząć prowadzenie własnej działalności gospodarczej.
Fiskalne wybory
Ale to nie koniec administracyjnego korowodu. Kolejnym po rejestracji, nie mniej, choć z punktu widzenia budżetu Państwa ważniejszym, krokiem jest wybór formy opodatkowania nowego podmiotu gospodarczego. Początkujący przedsiębiorca ma do wyboru opodatkowanie:
na zasadach tzw. ogólnych, czyli przy zastosowaniu skali podatkowej (17 lub 32 proc.),
według jednolitej stawki podatku liniowego (19 proc.),
na zasadzie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych,
na podstawie tzw. karty podatkowej.
Nowa firma automatycznie, bez zgłoszenia w Urzędzie Skarbowym, zostanie objęta pierwszym wariantem, tzw. ogólnym zasadami opodatkowania. Podatek liniowy najlepiej sprawdza się w przypadku działalności generującej wysokie zyski wyższe niż 85 tys. 528 zł. Taki pułap powoduje bowiem wejście podatnika w drugi, wyższy próg podatkowy objęty stawką 32 proc. Podmiot rozliczający się na podstawie podatku liniowego zapłaci 19 proc.
Ryczał od przychodów ewidencjonowanych opłacany jest, jak sama nazwa wskazuje, od przychodów, a nie dochodów. W praktyce oznacza to, że podmiot rozliczający się z fiskusem tą drogą nie może rozliczać kosztów. Nie mają one dla niego znaczenia, bo to przychody są opodatkowane. Rozliczenia z fiskusem na podstawie tzw. karty podatkowej może być z kolei dobrą opcją dla podmiotu, który nie korzysta z usług innych firm oraz nie zatrudnia pracowników w oparciu o umowę zlecenie czy umowy o dzieło.
Deklarację VAT-R trzeba złożyć, aby zarejestrować się lub zaktualizować dane w zakresie podatku od towaru i usług (VAT). Nowy przedsiębiorca może zdecydować, czy chce być czynnym podatnikiem VAT, czy raczej być z niego zwolnionym. Formularz zawiera także pola potrzebne do rejestracji do dokonywania transakcji wewnątrzwspólnotowych (VAT-UE).
To już koniec najbardziej istotnych administracyjnych formalności. Ale tak naprawdę dopiero początek. Do prowadzenia własnej firmy trzeba mieć plan, czas, silną motywację i odpowiednią osobowość. Jednoosobowa działalność gospodarcza może być korzystnym rozwiązaniem dla osób, które chcą pracować tylko na własny rachunek.
