Unieważniają dowody osobiste, Polacy mogą nabawić się problemów. RPO zabrał głos
Polacy mogą posługiwać się nieważnymi dowodami osobistymi, nawet nie zdając sobie z tego sprawy. Wszystko przez luki w przepisach, które pozwalają urzędom unieważniać dokumenty bez informowania o tym obywateli. Czy jest szansa na zmianę przepisów? Sprawdźmy, dlaczego możesz być w poważnych tarapatach.
Gminy unieważniają dowody, ale milczą
Mało kto wie, że dowód osobisty może być unieważniony, choć jego właściciel nie składał żadnego wniosku o wymianę dokumentu. Urzędy gminne mają prawo unieważnienia dowodu, jeśli w rejestrze PESEL nastąpią określone zmiany – na przykład korekta nazwiska, błędne dane czy zmiana statusu osoby w systemie.
Problem polega na tym, że urzędy nie mają obowiązku powiadamiania obywatela o unieważnieniu dokumentu. Oznacza to, że możesz nosić przy sobie nieważny dowód, zupełnie nie będąc tego świadomym. Może to doprowadzić do poważnych konsekwencji – od problemów z załatwieniem spraw urzędowych, po odmowę przekroczenia granicy w trakcie podróży po Unii Europejskiej.
RPO bije na alarm. Obywatele traktowani nierówno
Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO) już w 2022 roku zwracał uwagę na ten problem. W jego opinii brak automatycznej informacji dla obywateli to poważne zagrożenie dla praw obywatelskich i naruszenie zasady równego traktowania.
Obecnie, jeśli to obywatel zgłasza zagubienie dowodu, natychmiast otrzymuje informację o unieważnieniu starego dokumentu. Natomiast w przypadku automatycznego unieważnienia przez urząd, taka informacja już nie jest przekazywana. To oznacza, że wielu Polaków może nieświadomie posługiwać się nieważnym dokumentem.
Organy dysponują danymi kontaktowymi obywateli poprzez rejestr PESEL, więc nic nie stoi na przeszkodzie, by zobowiązać je do informowania obywateli o unieważnieniu dowodu - wskazuje RPO.
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji (MSWiA) argumentowało, że w Polsce funkcjonuje już system powiadamiania obywateli poprzez Państwowy Rejestr Danych Kontaktowych. Jednak nie wszyscy obywatele mają dostęp do tego systemu lub korzystają z Profilu Zaufanego, co powoduje, że informacje o unieważnieniu mogą do nich nigdy nie dotrzeć.
Jakie są konsekwencje? To może Cię sporo kosztować
Posługiwanie się nieważnym dowodem osobistym może wiązać się z wieloma problemami, w tym:
- Odmowa przekroczenia granicy – unieważniony dowód nie uprawnia do podróży po krajach UE, co może doprowadzić do zatrzymania na lotnisku.
- Problemy podczas kontroli drogowej – brak ważnego dokumentu tożsamości może skutkować dodatkowymi komplikacjami i koniecznością wyjaśnienia sprawy na komisariacie.
- Kłopoty w bankach i urzędach – nieważny dowód oznacza brak możliwości podpisania umowy kredytowej czy zrealizowania wielu urzędowych formalności.
Czy jest szansa na zmianę? Nowe rozporządzenie MSWiA dotyczące wzoru dowodu osobistego i zasad jego unieważniania nie uwzględnia obligatoryjnego informowania obywateli o unieważnieniu dokumentu. RPO apeluje, by poprawki do przepisów zapewniły skuteczny system powiadamiania, np. za pomocą SMS-a lub e-maila.
Czy Ministerstwo zdecyduje się na zmiany, czy Polacy dalej będą żyć w niepewności co do ważności swojego dowodu? Czas pokaże, ale na razie warto samodzielnie sprawdzać jego status w systemie gov.pl.
