Amortyzacja wartości niematerialnych i prawnych

Amortyzacja – czym jest?

Zanim przejdziemy do meritum artykułu, warto jest sobie przypomnieć absolutne podstawy. Bez nich nie ma co mówić o sprawnie działającym przedsiębiorstwie. Wcześniej czy później każda firma będzie miała styczność z amortyzacją. Stanowi ona ważną część sprawozdania finansowego. Czym jest? Z definicji jest to wydatek, który nie wiąże się bezpośrednio z wypływem środków pieniężnych . Wiąże się ze składnikami majątku przedsiębiorstwa, do których wliczyć można:

• aktywa trwałe materialne – w bilansie występują one jako rzeczowe aktywa trwałe, inaczej środki trwałe;

• aktywa trwałe niematerialne – te z kolei w bilansie występują jako wartości niematerialne i prawne, w skrócie: WNiP.

Amortyzacja jest nierozłączna od odpisów amortyzacyjnych, które umożliwiają rozliczenie kosztu składnika majątku.

Środki trwałe

Amortyzacji ulegają zarówno środki trwałe, jak i wartości niematerialne i prawne. Czym one się od siebie różnią? Zacznijmy od definicji każdej z nich. Aktywa trwałe materialne regulują trzy akty prawne w naszym polskim ustawodawstwie:

1. ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości;

2. ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych;

3. ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z powyższymi normami prawnymi, środki trwałe są to rzeczowe składniki majątku, które stanowią własność bądź współwłasność przedsiębiorcy. Ich wartość musi przekraczać 10000 zł, a czas ich wykorzystania obowiązkowo powinien wynosić ponad jeden rok. Aktywa trwałe materialne klasyfikuje się na dziesięć grup:

• inwentarz żywy;

• budynki i lokale;

• grunty;

• maszyny, urządzenia i aparaty ogólnego zastosowania;

• kotły i maszyny energetyczne;

• urządzenia techniczne;

• obiekty inżynierii lądowej i wodnej;

• maszyny, urządzenia i aparaty specjalistyczne;

• środki transportu;

• narzędzia, przyrządy, ruchomości i wyposażenie niesklasyfikowane gdzie indziej.

Wartości niematerialne i prawne

Skoro już ustaliliśmy, czym są środki trwałe, możemy przejść do głównego obiektu zainteresowania w tym artykule. Czym są aktywa trwałe niematerialne? Składniki majątkowe możemy określić jako wartości niematerialne i prawne, jeśli spełniają określone warunki:

• są one zdatne do wykorzystania dłużej niż rok;

• można wykorzystać je gospodarczo już od dnia przyjęcia do użytkowania;

• są one używane na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej bądź są oddane przez podatnika do użytkowania z nich na podstawie umowy licencyjnej, umowy dzierżawy, najmu bądź leasingu.

W polskim ustawodawstwie odnajdziemy zamknięty katalog WNiP. Zawiera on:

• licencje;

• autorskie lub pokrewne prawa majątkowe;

• prawo własności przemysłowej;

• wartość, która stanowi równowartość uzyskanych informacji, które są powiązane z wiedzą w branży przemysłowej, naukowej, handlowej bądź organizacyjnej.

Warto przy tym mieć na uwadze, że z wartościami niematerialnymi i prawnymi mamy do czynienia jedynie wtedy, kiedy można je wliczyć do wartości nabytych.

Amortyzacja wartości niematerialnych i prawnych

Jak wskazuje ustawa o podatku dochodowym, odpisów WNiP wykonuje się od wartości początkowej. Amortyzację należy wszcząć od miesiąca następującego po miesiącu, w jakim wartość wprowadzono do ewidencji. Jak długo należy dokonywać odpisów amortyzacyjnych? Do czasu, aż ich wartość nie będzie równa wartości początkowej WNiP. Art. 22m ust. 3 ustawy o podatku dochodowym wskazuje, że przedsiębiorca sam ustala stawkę amortyzacyjną na cały okres amortyzacji. Odpisy amortyzacyjne należy wykonywać nie krócej niż:

• 12 miesięcy – dotyczy kosztów zakończonych prac rozwojowych;

• 24 miesiące – kiedy mowa o licencji na programy komputerowe oraz prawach autorskich, wyświetlaniu filmów oraz emisji programów radiowych i telewizyjnych;

• 60 miesięcy we wszystkich innych przypadkach.