Duża ilość pożarów pobudza CIOP do działania. Zostanie stworzony nowy projekt
Podczas ostatniego weekendu Polsce Straż Pożarna i służby ratunkowe musiały być zdecydowanie bardziej czujne. Na przestrzeni całego kraju doszło do wielu pożarów, przede wszystkim miało to miejsce w Warszawie (ulica Marywilska i składowisko gabarytów), Bytomiu (zajezdnia autobusów), Grodzisku Mazowieckim (szkoła), a także w Poznaniu (szkoła pożarnicza). Mimo otrzymanych alertów na temat pożarów nadal niewiele osób ma świadomość, jak bardzo pożar i jego pochodne potrafią być niebezpieczne dla życia i zdrowia człowieka.
Z czego składa się dym, jakie pożary są poważnie niebezpiecznie i walka z łatwopalnością
Dym jest złożoną mieszaniną cząsteczek ciekłych, stałych oraz gazów o bardzo zróżnicowanej toksyczności. Z badań wynika, że prócz substancji powodujących duszenie i poczucie podrażnienia, może być w dymie ponad 130 różnych substancji chemicznych, mogących zwiększyć ryzyko wystąpienia poważnych problemów zdrowotnych, takich jak choroby nowotworowe, przewlekła obturacyjna choroba płuc czy też astma.
Bardzo niebezpieczne dla człowieka są pożary, które powstają we wszelakich zakładach przemysłowych oraz miejscach, w których są magazynowane konkretne produkty. Te pożary charakteryzują się dużą ilością toksycznych produktów spalania oraz fakt, że bardzo szybko się rozprzestrzeniają. Jednocześnie z materiałów polimerowych wytwarza się bardzo zaawansowane technologiczne wyroby, które stawia się wymaganie dotyczące znacznej odporności na ogień, z tego powodu tworzy się problem dotyczący palności tworzyć sztucznych i ich uniepalniania. Dotyczy to wszystkich dziedzin życia – transportu, budownictwo, tekstylia czy chociażby elektronikę.
W przypadku obecnie stosowanych uniepalniaczy nazywanych jako antypireny, skuteczność nie zawsze idzie razem z poziomem bezpieczeństwa dla zdrowia ludzi i środowiska naturalnego. Z uwagi na ten fakt niektóre władze państw, idąc z postanowieniami Parlamentu Europejskiego, wprowadziły przykładowo ograniczenia w stosowaniu bromoorganicznych związków, które opóźniają zapłon. Jako zamienniki na rynek zostały wprowadzone nowe środki zawierające brom, które nie wiadomo, w jaki sposób mogą wpłynąć na człowieka, jego organizm i całe środowisko. Badania naukowe wykazują, że produkty powstałe podczas spalania antypirenów bromowych i fosforowych są silnie toksyczne i stwarzają poważne zagrożenie.
CIOP-BIP postanawia działać w celu bezpieczeństwa dotyczącego pracy przy pożarach
Cała sytuacja spowodowała, że CIOP-BIP (Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy) podjął realizację projektu, którego celem jest całościowa analiza procesu spalania i zanieczyszczeń wydzielanych do atmosfery podczas spalania różnego rodzaju środków ograniczających palność. Podjęte działania wynikają z troski o bezpieczeństwo pracy strażaków, ratowników oraz przypadkowych ofiar pożarów.
Projekt realizowany jest w ramach 6. etapu wieloletniego programu pod nazwą ‘’Rządowy Program Poprawy Bezpieczeństwa i Warunków Pracy’’, który jest finansowany w latach 2023-2025 ze środków Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.
Na ten moment za najskuteczniejsze środki ograniczające palność uważa się związki halogenowe i fosforowe. Dlatego też w 1. etapie prace, w 2023 roku, przeprowadzono ocenę właściwości palnych, jednocześnie określając produkty powstające w trakcie spalania środków, które miały ograniczać palność i zawierały podstawniki halogenowe (chlorowe i bromowe). Badania zostały przeprowadzone na grupie ogólnodostępnych uniepalniaczy halogenowych.
Wyniki badań i kolejne kroki dotyczące realizacji projektu
Na temat wyników wypowiedziała się kierująca projektem Monika Borucka, dr. inż. z Zakładu Zagrożeń Chemicznych, Pyłowych i Biologicznych (CIOP-PIB): - Na podstawie uzyskanych wyników stwierdziliśmy, że badane środki uniepalniające podczas rozkładu termicznego i spalania wydzielają duże ilości niepalnych gazów, bromowodoru lub chlorowodoru, które z jednej strony korzystnie wpływają na spowolnienie rozwoju procesu palenia, ale jednocześnie są gazami toksycznymi i stanowią poważne zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi. Ponadto w wydzielanych dymach obecna była szeroka gama toksycznych produktów rozkładu: bromowanych/chlorowanych węglowodorów alifatycznych i aromatycznych oraz wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych – wyjaśniła Borucka.
Dodatkowo wykryto dużą ilość szkodliwego fenolu oraz bromowanych fenoli podczas spalania niektórych środków uniepalniających w emitowanych dymach. Długo trwające bądź powtarzające się narażenie na te substancje ma szkodliwy wpływ na zdrowie ludzi, ponadto nie są to w żadnym stopniu substancje, które są obojętne dla środowiska naturalnego.
- Niebezpieczne produkty spalania mogą być roznoszone w powietrzu nawet na znaczne odległości i oddziaływać na tereny zamieszkałe przez ludzi, na ich zdrowie oraz niekorzystnie wpływać na środowisko naturalne. Mogą stanowić zagrożenie dla ekosystemów wodnych i lądowych, gdy przedostają się do gleby lub wód powierzchniowych poprzez wycieki, odpady przemysłowe lub zanieczyszczenia ścieków. - dodaje badaczka z CIOP-PIB.
W kolejnych etapach dotyczących realizacji projektu badaniom zostaną poddane inne typy środków uniepalniających, które są dostępne na polskim rynku, natomiast po podsumowaniu wyników zostaną one udostępnione Straży Pożarnej, a także producentom uniepalniaczy i przedstawicielom produkującym tworzywa sztuczne. Wszystko to w celu poszerzenia wiedzy i rozwinięcia świadomości na temat emisji substancji toksycznych w trakcie spalania środków opóźniających palność.
