Fantastyczne wieści dla rodziców. Już 26 kwietnia wielka zmiana w Kodeksie pracy, będzie więcej wolnego

Zmiany długości urlopu w praktyce

Założeniem dyrektywy rodzicielskiej miało być zachęcenie rodziców do równego dzielenia się obowiązkami opiekuńczymi. W wyniku zmian miały nastąpić ułatwienia w godzeniu życia zawodowego z życiem rodzinnym. I tak się stanie. W nowym wymiarze urlopów rodzicielskich każdy z rodziców otrzyma do wyłącznego wykorzystania 9 tygodni urlopu na rzecz opieki nad nowonarodzonym dzieckiem. Jak podkreśla radca prawny Monika Jurkiewicz w wypowiedzi dla money.pl, urlop rodzicielski w nowym wymiarze będzie nie tylko wyższy niż obecnie, ale i będzie obejmował oboje rodziców dziecka.

- Pamiętać trzeba, że urlopu rodzicielskiego udziela się na wielokrotność tygodnia. Do urlopu rodzicielskiego mają prawo oboje rodzice dziecka, a tylko jedna, 9-tygodniowa część, nie może być przeniesiona na drugiego rodzica. Każdy z rodziców będzie miał wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego, ze wskazanego powyżej wymiaru.

Warto przy tym zwrócić uwagę, że zgodnie z art. 182(1a) § 1 kp pracownicy, którzy są rodzicami dziecka mają prawo do urlopu rodzicielskiego w celu sprawowania opieki nad dzieckiem w wymiarze do:

• 41 tygodni - w przypadku, gdy podczas jednego porodu na świat przyszło jedno dziecko;
• 43 tygodni - gdy doszło do porodu mnogiego.
  

Przy czym każdemu z pracowników - rodziców dziecka przysługuje wspomniane wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego i prawa tego nie można przenieść na drugiego z rodziców.

Dodatkowe dni na opiekę

Zmiany obejmą także rodziców dzieci, które w wyniku wad lub chorób powstałych w prenatalnym okresie rozwoju lub w czasie porodu weszły w posiadanie zaświadczenie stwierdzającego ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu. Rodzice - pracownicy, których dzieciom przysługuje owe zaświadczenie, są uprawnieni do dodatkowego wydłużenia urlopu rodzicielskiego o 24 tygodnie.

Warto także pamiętać, że gdy urlop rodzicielski zostanie przedłużony odpowiednio do 65 lub 67 tygodni, to w dalszym ciągu wspomniane 9 tygodni z tego okresu przysługuje na wyłączność jednemu z rodziców.

Zmiany wysokości zasiłku

Radca prawny Monika Jurkiewicz zwróciła uwagę, że po nowelizacji zmienią się też kwoty zasiłków.

- Jeśli chodzi o zasiłki, to dla wniosków składanych od 26 kwietnia 2023 r., wysokość zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego wyniesie 70 procent podstawy wymiaru. Jeśli jednak ubezpieczony złoży wniosek o zasiłek w terminie 21 dni od dnia porodu, wówczas podstawa wymiaru zasiłku macierzyńskiego za cały okres wyniesie 81,5 procent - powiedziała.

Do tej pory wysokość zasiłku macierzyńskiego za urlop rodzicielski wynosiła 100% za okres 6 tygodni, gdy doszło do porodu jednego dziecka i 8 tygodni w przypadku ciąży mnogiej, a za pozostałą część wypłacano 60% świadczenia. Pracownik mógł też pobierać zasiłek za cały okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego w wysokości 80%.

Od 26 kwietnia wysokość zasiłku macierzyńskiego za czas urlopu rodzicielskiego wyniesie więc:

• 70% za cały okres urlopu rodzicielskiego lub
• 81,5% za podstawowy okres urlopu rodzicielskiego - jeśli w ciągu 21 dni po porodzie matka złoży wniosek do ZUS-u lub pracodawcy o wypłacenie jej zasiłku za okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego.

Wtedy jednak za dodatkowe 9 tygodni urlopu przysługującego drugiemu rodzicowi zasiłek będzie należny w kwocie 70%.

Co jeszcze warto wiedzieć?

Ustawodawca przewidział także przepisy przejściowe dla rodziców, którzy złożyli już wnioski o urlopy rodzicielskie u pracodawcy, ale nie zaczęli jeszcze z nich korzystać.

Tacy pracownicy będą mieli naliczane świadczenia w formie zgodnej z brzmieniem przepisów, ale muszą złożyć odpowiedni wniosek o przeliczenie zasiłku. P. Jurkiewicz zaznaczyła, że pracodawcę obejmować będzie obowiązek zwrócenia pracownikowi wcześniej złożonego wniosku w celu jego zmiany i ponownego złożenia w terminie 7 dni. W przypadku spóźnienia, płatnik wypłaca świadczenie w wysokości, jaka jest należna na dzień złożenia wniosku o udzielenie urlopu rodzicielskiego.

Oznacza to, że jeśli pracownik spóźni się ze złożeniem poprawionego wniosku lub nie złoży go w ogóle, to świadczenie będzie pobierał w takim wymiarze, jaki obowiązywał przed zmianą przepisów, tj. 80% za cały okres urlopu rodzicielskiego lub 100% za pierwsze 6 albo 8 tygodni tego urlopu, oraz za pozostały okres – 60%.

Z uwagi na to, że z dniem 2 sierpnia 2022 roku polskie przepisy prawne powinny zostać zharmonizowane z unijnymi przepisami, ale uległo to opóźnieniu, wiele osób pracujących mogłoby nie skorzystać z dodatkowego urlopu rodzicielskiego. Ustawodawca postanowił, że nie pozbawi on takich osób ich praw. W związku z tym rodzice posiadający prawo do urlopu rodzicielskiego w okresie od 2 sierpnia 2022 roku do dnia wejścia w życie nowelizacji kodeksu pracy 26 kwietnia 2023 roku, wciąż będą mogli skorzystać z wydłużenia swojego urlopu o 9 lub 24 tygodnie.

Innymi słowy, od momentu wprowadzenia nowych przepisów pracownicy, którzy skorzystają z długiego urlopu rodzicielskiego lub urlopu rodzicielskiego podzielonego na części, będą mieli prawo do korzystania z urlopu rodzicielskiego na dotychczasowych zasadach. Jednakże taki rodzic dostanie prawo zwiększenia długości urlopu rodzicielskiego o 9 tygodni w porównaniu z obecnie obowiązującym stanem prawnym. W przypadku dziecka z zaświadczeniem o ciężkim i nieodwracalnym upośledzeniu lub nieuleczalnej chorobie zagrażającej jego życiu, która powstała w prenatalnym okresie rozwoju lub podczas porodu, długość urlopu rodzicielskiego także zostanie dodatkowo wydłużona o 24 tygodnie.

Przykładowo pracownica wykorzystała część urlopu macierzyńskiego w 2021 r. i wróciła do pracy. Postanowiła jednak wykorzystać pozostałą część urlopu rodzicielskiego w 2023 r. W takiej sytuacji ojcu dziecka będzie przysługiwało prawo do wykorzystania 9 dodatkowych tygodni, bo pracownica - matka, korzystała z ostatniej części urlopu rodzicielskiego w okresie między 2 sierpnia 2022 roku a 26 kwietnia 2023 roku. Ojciec dziecka nabędzie więc według wytycznych ustawodawcy prawo do 9-tygodniowego urlopu rodzicielskiego.

Ponadto osoba, która pobiera zasiłek macierzyński w trakcie, gdy w życie wchodzi ustawa zmieniająca kodeks pracy i niektóre inne ustawy, zyskuje prawo do świadczenia w wysokości przysługującej po zmianie przepisów. W tym wypadku także ważne jest złożenie odpowiedniego wniosku. Pracownik powinien w terminie 21 dni liczonych od 26 kwietnia wnieść pismo o przeliczenie zasiłku do płatnika - czyli do pracodawcy lub do ZUS-u. Zasiłek w wyższej wysokości będzie należny tylko za okres od dnia wejścia w życie nowych przepisów i potrwa do zakończenia urlopu. Jeśli wniosek o przeliczenie zasiłku nie zostanie złożony lub pracownik spóźni się z jego dostarczeniem, to podobnie jak w przypadku osób, wypłacane w takiej kwocie, jaka obowiązywała przed zmianą przepisów.