Kontrolerzy chodzą od drzwi do drzwi. Tak możesz się przygotować

Kontrola Państwowej Inspekcji Sanitarnej - czego może oczekiwać przedsiębiorca?

Kontrole Państwowej Inspekcji Sanitarnej mogą być przeprowadzane w różnorodnych zakładach, w tym w sklepach spożywczych, restauracjach, zakładach produkcyjnych i usługowych. Kontrola jest zazwyczaj wynikiem planowej działalności sanepidu , ale może być również przeprowadzona w trybie natychmiastowym, np. w przypadku zagrożeń zdrowotnych - takie kontrole rozpoczęto właśnie w związku z niedawną powodzią.

Przedsiębiorcy powinni wiedzieć, czego oczekiwać podczas kontroli oraz jakie obowiązki muszą spełnić, by dostosować się do standardów prawnych. Warto pamiętać, że pracownik Państwowej Inspekcji Sanitarnej ma obowiązek przedstawić odpowiednie upoważnienie do przeprowadzenia kontroli. W upoważnieniu muszą się znaleźć następujące informacje:

• Podstawa prawna - przepisy, na podstawie których kontrola jest przeprowadzana.
• Organ wydający -najczęściej jest to państwowy powiatowy inspektor sanitarny.
• Data i miejsce wystawienia upoważnienia.
• Imię i nazwisko kontrolera oraz numer jego legitymacji służbowej.
• Zakres kontroli - określenie obszarów, które będą podlegać inspekcji.

Jeśli przedsiębiorca ma wątpliwości co do tożsamości kontrolera, ma prawo skontaktować się telefonicznie ze stacją sanitarno-epidemiologiczną, która nadzoruje dany zakład. Lista stacji sanitarno-epidemiologicznych dostępna jest na stronie internetowej Głównego Inspektoratu Sanitarnego (GIS).

Czy kontrola zawsze jest zapowiedziana?

Odpowiedź na to pytanie zależy od charakteru i powodu kontroli. Kontrola powinna być poprzedzona zawiadomieniem w większości przypadków, z wyjątkiem sytuacji, które wiążą się z zagrożeniem zdrowia i życia, środowiska lub w sytuacjach, gdy istnieje podejrzenie popełnienia przestępstwa.
W przypadku przedsiębiorstw zajmujących się żywnością kontrola najczęściej odbywa się bez wcześniejszego zawiadomienia. Wynika to z konieczności natychmiastowej reakcji w sytuacjach, które mogą wpłynąć na zdrowie konsumentów. W innych przypadkach inspektorzy informują o kontroli z wyprzedzeniem, a termin jej realizacji to zazwyczaj 7-30 dni od dnia zawiadomienia.

Zawiadomienie o kontroli powinno zawierać następujące elementy:

• Nazwę organu przeprowadzającego kontrolę (wojewódzki, powiatowy lub graniczny inspektor sanitarny).
• Imię i nazwisko oraz podpis osoby upoważnionej do zawiadomienia.
• Określenie zakresu kontroli.
• Wskazanie przedsiębiorcy, którego kontrola dotyczy.
• Zakres uprawnień kontrolerów

Podczas kontroli pracownicy Państwowej Inspekcji Sanitarnej mają szerokie uprawnienia, które pozwalają im na dokładną ocenę warunków higieniczno-sanitarnych panujących w zakładzie. Kontrolerzy mają prawo do:

• Wstępu do wszystkich pomieszczeń wchodzących w skład zakładu pracy.
• Pobierania próbek do badań laboratoryjnych.
• Żądania dokumentów i udostępniania danych.
• Przesłuchiwania i żądania informacji od pracowników i osób zarządzających zakładem.

Jednocześnie warto pamiętać, że kontrolerzy PIS nie mają prawa korzystać z bezpłatnych usług zakładu, ani stosować metody nabycia sprawdzającego (czyli zakupu produktów lub korzystania z usług, by sprawdzić przestrzeganie przepisów). Wszelkie dokumenty uprawniające do kontroli okazują przed jej rozpoczęciem.

Kontrole w sytuacjach kryzysowych - na przykładzie powodzi

Kontrole Państwowej Inspekcji Sanitarnej mogą również odbywać się w sytuacjach kryzysowych, takich jak powodzie, które mogą stanowić zagrożenie sanitarno-epidemiologiczne. Przykładem są kontrole przeprowadzane po powodzi, podczas której ucierpiały placówki oferujące żywność, w tym sklepy spożywcze i supermarkety. Każdy z tych obiektów, zanim wznowi działalność, musi zyskać akceptację Głównego Inspektoratu Sanitarnego, który sprawdza, czy warunki sanitarne spełniają obowiązujące normy.

W takich przypadkach inspektorzy mogą wydać zarządzenie dotyczące utylizacji towarów, nawet jeśli produkty były szczelnie zapakowane, ale narażone na zawilgocenie. Towary zniszczone przez powódź powinny być zniszczone, a wprowadzenie ich do obrotu grozi karą finansową sięgającą do 10% obrotu z poprzedniego roku.

Powódź wpłynęła również na wzrost zapotrzebowania na usługi firm zajmujących się utylizacją odpadów. Z powodu zwiększonego popytu ceny utylizacji mogą być wyższe, nawet o 100 zł za tonę - standardowo cena za utylizację wynosi od 600 do 800 zł za 1000 kg. Szybka i skuteczna utylizacja uszkodzonych towarów jest konieczna, aby przedsiębiorcy mogli wznowić działalność, co często wymaga współpracy z firmami recyklingowymi.
Każda kontrola zakończona jest sporządzeniem protokołu, który zawiera m.in.:

• Wyniki kontroli oraz stwierdzone nieprawidłowości.
• Uwagi i zastrzeżenia osób biorących udział w kontroli.
• Zalecenia pokontrolne, których przedsiębiorca powinien przestrzegać.

Protokół z kontroli jest dokumentem, który stanowi podstawę do podjęcia dalszych działań, takich jak nałożenie kar lub konieczność wykonania zaleceń sanepidu.

Podstawą prawną regulującą działanie Państwowej Inspekcji Sanitarnej jest Ustawa z dnia 6 marca 2018 roku (Dz.U. 2024 poz. 236). Dokument ten określa uprawnienia inspektorów i procedury związane z kontrolami sanitarno-epidemiologicznymi, co ma na celu ochronę zdrowia publicznego oraz zapewnienie bezpieczeństwa sanitarnego obywatelom.