Potrącenia alimentacyjne z wynagrodzenia za pracę
Zakres egzekucji z tytułu wynagrodzenia za pracę określają przepisy Kodeksu pracy. Świadczenia alimentacyjne mogą być potrącone z wynagrodzenia bez wszczynania postępowania egzekucyjnego. Pracodawca ma prawo dokonać potrącenia na wniosek wierzyciela, jeśli zostanie mu przedstawiony tytuł wykonawczy. Na mocy przepisów szczególnych w określonych sytuacjach pracodawca może dokonać potrąceń z wynagrodzenia pracownika bez jego zgody. Czym charakteryzują się potrącenia alimentacyjne?
Czym są alimenty?
Alimenty są to regularne oraz obligatoryjne świadczenia na rzecz osób fizycznych, do których zobowiązywane są inne osoby fizyczne. Obowiązek alimentacyjny może wynikać z: ● pokrewieństwa, ● powinowactwa, ● małżeństwa. Obowiązek alimentacyjny obciąża zstępnych (dzieci, wnuki) przed wstępnymi (rodzicami, dziadkami), wstępnych przed rodzeństwem, ale równocześnie krewnych bliższych stopniem przed dalszymi. Krewnych w tym samym stopniu obciąża obowiązek alimentacyjny w częściach odpowiadających ich możliwościom zarobkowym i majątkowym. Krewni w linii prostej (to znaczy rodzice, dziadkowie, dzieci oraz rodzeństwo) zobowiązani są do wzajemnej alimentacji, jeżeli osoba do tego uprawniona znajduje się w potrzebie. Zakres tego obowiązku kształtuje się różnie i obejmuje on środki niezbędne do zaspokojenia usprawiedliwionych potrzeb życiowych (w przypadku dziecka także środków wychowania i wykształcenia). Przy ustalaniu zakresu alimentów należy brać pod uwagę zarówno potrzeby uprawnionego, jak i możliwości zobowiązanego. Świadczenia alimentacyjne stanowią najbardziej uprzywilejowaną grupę należności, dlatego potrącenia z tego tytułu kodeks pracy stawia na pierwszym miejscu przed innymi. Potrącanie sum na zaspokajanie należności alimentacyjnych odbywa się w trybie postępowania egzekucyjnego (tj. za pośrednictwem komornika) lub bez takiego postępowania. Wówczas wierzyciel może po uzyskaniu tytułu wykonawczego sam zwrócić się z wnioskiem do pracodawcy o dokonywanie potrąceń, przedstawiając tytuł wykonawczy.
Co może podlegać potrąceniom?
Zgodnie z Kodeksem pracy z wynagrodzenia za pracę - po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych - potrąceniu podlegają tylko następujące należności:
sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych,
sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi,
kary pieniężne przewidziane w art. 108 Kodeksu pracy.
Kwota wolna od potrąceń
Gdy stosowane są potrącenia alimentacyjne, nie ma ustalonej kwoty wolnej od potrąceń. Kwota, którą może zająć komornik sądowy z wynagrodzenia uzależniona jest od wysokości płacy minimalnej. Wynagrodzenie minimalne w roku 2021 wynosi dokładnie 2800 zł brutto, czyli około 2062 zł netto. Jeśli wynagrodzenie pracownika jest równe wynagrodzeniu minimalnemu, komornik nie może zająć jego wypłaty. Według prawa potąceniom nie podlega kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości:
minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych – przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
60 proc. wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych – przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi,
90 proc. wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych – przy potrącaniu kar pieniężnych przewidzianych w art. 108 Kodeksu pracy.
W sytuacji, gdy pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, kwoty określone powyżej ulegają zmniejszeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy. Podstawą kwoty wolnej jest obowiązujące w danym roku minimalne wynagrodzenie za pracę po odliczeniu danin publicznoprawnych (składek na ZUS, zaliczki podatkowej, wpłaty na PPK). Przy ustalaniu kwoty wolnej od zajcia dla osób zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy, należy:
obliczyć w pierwszej kolejności minimalne wynagrodzenie brutto proporcjonalnie do etatu,
odjąć od kwoty, o której mowa powyżej, składki zusowskie i zaliczkę podatkową.
Pracodawca dokonuje potrąceń poza egzekucją na wniosek wierzyciela na podstawie przedłożonego przez niego tytułu wykonawczego. Podstawa prawna: Art. 881. Zajęcie wynagrodzenia za pracę przez komornika art. 87–91 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320) art. 34 ustawy z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1444, ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1517) art. 59 ustawy z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 523, ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568) ustawa z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1575, ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1578)
