Seniorzy pożegnają się z 13. emeryturą. Sprawdź, czy ciebie też to dotyczy
Trzynasta emerytura, wprowadzona w 2019 roku jako dodatkowe wsparcie finansowe dla emerytów, miała przynieść ulgę milionom Polaków. Przepisy regulujące to świadczenie nie dla wszystkich okazały się jednak korzystne - część emerytów musi liczyć się z koniecznością zwrotu wypłaconej trzynastki.
Kiedy trzeba oddać trzynastą emeryturę?
Wiosną 2024 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych wypłacił trzynaste emerytury ponad 8,5 milionom Polaków. Świadczenie w wysokości 1780,96 zł brutto (czyli 1620,65 zł netto) trafiło zarówno do osób pobierających pełne emerytury, jak i tych korzystających z wcześniejszych świadczeń. W przypadku tych drugich prawo wprowadza jednak istotne ograniczenia.
Przepisy przewidują, że osoby pobierające wcześniejsze emerytury, które dodatkowo pracują i osiągają dochody powyżej określonych progów, mogą być zobowiązane do zwrotu trzynastki.
- Pierwszy próg to 70 proc. przeciętnego wynagrodzenia , czyli 5713,20 zł brutto. Przekroczenie tego limitu skutkuje pomniejszeniem podstawowego świadczenia emerytalnego.
- Drugi próg wynosi 130 proc. przeciętnej płacy krajowej , czyli 10 610,20 zł brutto. Emeryci, którzy osiągną dochody powyżej tej kwoty, tracą prawo do wcześniejszej emerytury w danym okresie, a trzynasta emerytura może być cofnięta i wymagać zwrotu.
Dla wielu wcześniejszych emerytów jest to nieoczekiwana komplikacja, szczególnie że dodatkowe dochody często pochodzą z pracy, która ma pomóc im utrzymać się w trudnych czasach inflacji.
Dlaczego nie wszyscy muszą martwić się o limity?
Przepisy dotyczące zwrotu trzynastki obejmują wyłącznie osoby pobierające wcześniejsze emerytury. Kluczową granicą jest tutaj osiągnięcie ustawowego wieku emerytalnego, który wynosi 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Osoby, które przekroczyły ten wiek, mogą dorabiać bez ograniczeń, nie obawiając się utraty świadczeń ani konieczności zwrotu trzynastej emerytury.
Wprowadzenie takich regulacji ma na celu ograniczenie wydatków budżetowych oraz zachęcenie do kontynuowania pracy zawodowej przez osoby poniżej wieku emerytalnego. Niemniej, w praktyce bywa to trudne do zaakceptowania przez tych, którzy już zdecydowali się na przejście na wcześniejszą emeryturę, ale jednocześnie chcą poprawić swoją sytuację finansową.
Trzynasta i czternasta emerytura: Różne zasady przyznawania
Podczas gdy trzynasta emerytura wypłacana jest w stałej kwocie i jej przyznanie zależy wyłącznie od faktu pobierania emerytury lub renty, czternasta emerytura działa na innych zasadach. Wysokość czternastki zależy od podstawowej kwoty emerytury i obowiązują w niej dodatkowe kryteria dochodowe.
W 2024 roku czternasta emerytura była wypłacana już we wrześniu. Była to forma wsparcia skierowana głównie do osób o najniższych dochodach, co znacząco różni się od zasad obowiązujących przy trzynastce.
Problemy systemowe i apel o zmiany
Konieczność zwrotu trzynastej emerytury przez część wcześniejszych emerytów budzi kontrowersje. Wielu z nich nie zdaje sobie sprawy z obowiązujących limitów dochodowych, przez co decyzja o dorabianiu skutkuje finansowymi konsekwencjami.
Zdaniem ekspertów, bardziej przejrzyste przepisy oraz skuteczniejsza informacja ze strony ZUS mogłyby ograniczyć liczbę takich przypadków. Czy rząd posłucha rad? Czas pokaże.
