Zachowek po nowemu: Kto stracił prawo do spadku?
Nowe zasady dotyczące zachowku, wprowadzone w 2023 roku, zmieniają sytuację wielu spadkobierców. Nie każdy z nich może już liczyć na ten przywilej. Sprawdź, kto stracił prawo do zachowku i jakie są nowe kryteria, które decydują o jego przyznaniu.
Zachowek – co się zmieniło po 2023 roku?
Zachowek to zabezpieczenie majątkowe dla najbliższych członków rodziny zmarłego, którzy nie zostali uwzględnieni w testamencie. Zasady jego przyznawania były od lat klarowne, jednak nowelizacja przepisów w 2023 roku wprowadziła istotne zmiany, które znacząco wpływają na prawo do dziedziczenia. Dotychczas zachowek przysługiwał dzieciom, wnukom, małżonkowi oraz rodzicom zmarłego, nawet jeśli nie zostali oni uwzględnieni w testamencie.
Od tego roku jednak prawo do zachowku nie przysługuje rodzeństwu spadkodawcy , co jest istotną zmianą w polskim prawie spadkowym. Co więcej, małżonek, który był w separacji orzeczonej przez sąd , także nie może ubiegać się o zachowek. Te zmiany mają na celu lepsze dopasowanie przepisów do współczesnych realiów rodzinnych i finansowych.
Kto stracił prawo do zachowku?
Istnieją sytuacje, w których nawet najbliższa rodzina może zostać pozbawiona prawa do zachowku. Przepisy pozwalają na wydziedziczenie, czyli formalne pozbawienie możliwości otrzymania części majątku. Może to nastąpić w określonych przypadkach, np. gdy osoba uprawniona do zachowku postępuje w sposób rażąco sprzeczny z zasadami współżycia społecznego . Przykładem takich działań może być umyślne przestępstwo przeciwko zmarłemu lub jego bliskim , a także rażąca obraza czci .
„Zachowek nie przysługuje także osobom uznanym za niegodne dziedziczenia” – to kolejna nowość wprowadzona w 2023 roku. W tym kontekście za niegodne mogą zostać uznane osoby, które dopuściły się ciężkich przestępstw przeciwko spadkodawcy, nakłoniły go do zmiany testamentu podstępem lub groźbą, a także te, które świadomie korzystały z podrobionego testamentu. Nowością jest także możliwość uznania za niegodnych dziedziczenia osób, które uporczywie uchylały się od obowiązków alimentacyjnych lub opieki nad spadkodawcą .
Jak oblicza się wysokość zachowku?
Wysokość zachowku wynosi połowę udziału spadkowego , który przysługiwałby danej osobie na mocy dziedziczenia ustawowego. W przypadku dzieci oraz osób trwale niezdolnych do pracy, wysokość ta wzrasta do 2/3 wartości spadku . Kluczowe jest tutaj jednak prawidłowe obliczenie wartości majątku spadkowego, z uwzględnieniem zarówno aktywów, jak i darowizn dokonanych przez spadkodawcę za życia.
W 2023 roku pojawiły się także nowe zasady dotyczące obliczania zachowku, szczególnie w kontekście fundacji rodzinnych . Do zachowku dolicza się fundusz założycielski fundacji wniesiony przez spadkodawcę, jeśli fundacja nie została ustanowiona w testamencie. Co więcej, w wyjątkowych przypadkach zachowek może zostać rozłożony na raty, odroczony lub obniżony , co daje większą elastyczność w przypadku trudnych sytuacji finansowych spadkobierców.
Zmiany te mają na celu bardziej sprawiedliwy podział majątku oraz ochronę interesów prawdziwych spadkobierców, zwłaszcza w przypadkach, gdy zachowek stanowiłby nadmierne obciążenie dla tych, którzy faktycznie odziedziczyli majątek.
