Zniesławienie. Czym jest to przestępstwo? Jaka grozi kara?

Zniesławienie. Czym jest to przestępstwo? Kiedy dochodzi do zniesławienia?

Zniesławienie w myśl art. 212 Kodeksu karnego jest przestępstwem. Występek zniesławienia popełnia osoba, która pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub działalności. Zniesławienie musi odnosić się do konkretnego człowieka lub innej jednostki w sposób dyskredytujący. Może odnosić się do postępowania strony pokrzywdzonej lub cech osobniczych czy właściwości. Zniesławienie może, choć nie musi, prowadzić do poniżenia pokrzywdzonego lub utraty zaufania. Uwaga! Nawet jeśli osoba pomawiająca nie odniesie pożądanego przez nią efektu, wówczas i tak dochodzi do przestępstwa zniesławienia. Wystarczy bowiem, by zniesławiająca wypowiedź doprowadziła do potencjalnej utraty zaufania czy poniżenia drugiej strony, by sytuacja wyczerpała znamiona przestępstwa. Przestępstwo zniesławienia jest ścigane na mocy postępowania cywilnego, które rozpoczyna wniesienie pozwu przez pokrzywdzonego.  Zniesławienie różni się od przestępstwa zniewagi tym, że zniesławić można nie tylko człowieka, ale również instytucję, firmę, czy spółkę.

Uwaga! Ustawodawca wskazał, że nie dochodzi do przestępstwa zniesławienia w sytuacji, gdy niepochlebne słowa pod adresem danej osoby zostały wypowiedziane niepublicznie albo krytyka była słuszna i oparta na prawdzie. To oznacza, że nic nie grozi za wyrażenie niepochlebnej opinii o innej osobie, o ile słowa te padają podczas prywatnej rozmowy. Nie ma również mowy o przestępstwie zniesławienia, gdy niepochlebna opinia została wypowiedziana na forum publicznym, ale słowa krytyki mają odzwierciedlenie w rzeczywistości.

Zgodnie z zapisami art. 212 § 1 i 2, nie popełnia przestępstwa osoba, która publicznie podnosi lub rozgłasza prawdziwy zarzut:

1. dotyczący postępowania osoby pełniącej funkcję publiczną lub

2. służący obronie społecznie uzasadnionego interesu.

Zniesławienie. Czym jest w praktyce? Przykłady z codziennego życia

Do zniesławienia dochodzi – jak już wcześniej wskazano – w sytuacji, gdy dana osoba lub instytucja zostanie zdyskredytowana poprzez opublikowanie kłamliwych informacji godzących w wizerunek. Jak pokazuje praktyka prawników, jednymi z najpopularniejszych przykładów zniesławienia są sytuacje, gdy pokrzywdzona strona zostaje pomówiona o następujące czyny:

• kradzież,

• posiadanie narkotyków lub handel,

• korupcję (łapówkę),

• mobbing lub molestowanie w pracy,

• fałszowanie dokumentów,

• oszustwo,

• groźby karalne,

• plagiat,

• romans.

Ofiarą przestępstwa zniesławienia zazwyczaj padają osoby publiczne, pełniące ważną rolę w danej społeczności. Rozpowszechnienie Internetu sprawiło, że pozwy o zniesławienie wnoszone są przez osoby prywatne, o których rozpowszechniono nieprawdziwe informacje np. w popularnych portalach społecznościowych. Zniesławić drugą osobę czy instytucję można werbalnie, w sposób pisemny czy za pomocą gestu lub znaku. Uwaga! Zniesławienie jest zawsze umyślne, a co za tym idzie, pokrzywdzony sam musi ocenić, czy faktycznie doszło do poniżenia.

Zniesławienie. Odpowiedzialność karna. Jakie kary grożą?

Zniesławienie jest przestępstwem, które dzieli się na dwa typy: podstawowy i kwalifikowany. W tym drugim przypadku osoba, która dopuściła się zniesławienia lub pomówienia, musi liczyć się z poważniejszymi konsekwencjami. W typie podstawowym zniesławienie jest zagrożone karą grzywny lub karą ograniczenia wolności. Z bardziej surową karą musi liczyć się osoba, która zniesławiła stronę pokrzywdzoną za pomocą środka masowego komunikowania, np. przez Internet. Wówczas za pomówienie lub zniesławienie innej osoby grozi kara grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. W tej sytuacji postępowanie może zostać warunkowo umorzone, co wiąże się z warunkowym zawieszeniem kary. To jednak nie jedyne konsekwencje zniesławienia drugiej osoby czy instytucji. Oprócz kary sąd może orzec również nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża albo na inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego. Jak pokazuje statystyka, do przestępstwa zniesławienia dochodzi coraz częściej, a liczba wyroków skazujących za zniesławienie w ciągu ostatnich lat wzrosła o ponad 30 procent. Jeszcze w 2015 roku sądy wydały 227 wyroków za zniesławienie, ale w 2018 już 339.