Zaskakująca decyzja Donalda Trumpa. Zamyka symbol wolnych mediów.
W sobotę 15 marca Donald Trump podpisał dekret, na mocy którego zostało wstrzymane finansowanie działalności mediów, których niezależność była gwarantowana amerykańskim prawem. To już koniec kilkudziesięcioletniej historii dwóch rozgłośni z międzynarodowymi redakcjami. Nie dały rady zniszczyć ich działania totalitarnych reżimów, ani ataki terrorystyczne — zrobił to prezydent wybrany w demokratycznych wyborach.
Szok po decyzji Donalda Trumpa
“Podatnicy nie będą więcej opłacać radykalnej propagandy” — twierdzi Biały Dom, ogłaszając w sobotę decyzję prezydenta Donalda Trumpa dotyczącą dwóch rozgłośni radiowych z ponad 70-letnią historią. Zamknięcia radiostacji domagał się Elon Musk i mimo że amerykańska administracja nosiła się z tym zamiarem od jakiegoś czasu, ostateczna decyzja okazała się szokująca.
Dekret Trumpa nakazuje Agencji ds. Globalnych Mediów USA (USAGM) ograniczenie dwóm rozgłośniom "wykonywania funkcji ustawowych i związanego z nimi personelu do minimum wymaganego przez prawo”. Do tego rozporządzenia odnieśli się już prawnicy, podważając jego legalność — prezydent mógł przekroczyć swoje kompetencje.
Kluczowe zmiany w Radio Wolna Europa i Głosie Ameryki
Donald Trump podjął decyzję, której konsekwencją będzie zakończenie działalności dwóch rozgłośni radiowych, które od kilkudziesięciu lat były alternatywą dla mediów działających pod wpływem politycznych nacisków.
Jedna z nich jest wpisana również w polską historię i walkę z komunistyczną propagandą. Doczekaliśmy czasów, w których po ponad 70 latach z eteru zniknie Radio Wolna Europa (RFE) oraz Głos Ameryki (VOA).
VOA był słyszalny na falach od 1942 roku natomiast Wolna Europa od 1950. Stacje liczące ponad 2 tys. pracowników, z budżetem opiewającym na 270 mln dolarów nadawały w 49 językach do słuchaczy w liczbie 361 mln ludzi tygodniowo — jak wskazują szacunki.
Radio Wolna Europa posiadało w swojej strukturze również polską rozgłośnię, dla której pracowali znani pisarze, publicyści i działacze emigracyjni, między innymi Stanisław Barańczak, Leopold Tyrmand czy Gustaw Herling-Grudziński. Radiostacja nadawała audycje do krajów bloku wschodniego i była systematycznie zagłuszana przez służby bezpieczeństwa i struktury sił zbrojnych państw komunistycznych.
Koszty takich operacji mogły nawet trzykrotnie przewyższać wartość samych audycji. Głos Ameryki również dał się we znaki komunistycznym władzom, zwłaszcza w okresie zimnej wojny. W 2017 roku doszło do tego, że VOA został uznany w Rosji za wrogiego agenta zagranicznego.
Radio Wolna Europa oraz Głos Ameryki były finansowane przez Kongres Stanów Zjednoczonych, a ich niezależność jest gwarantowana przez amerykańskie prawo. Teraz rozgłośnie przestają działać w obecnej formie.
Do kierowania VOA została wyznaczona Kari Lake i jak już zdążyła oświadczyć na platformie X, demontaż wchodzi w życie na mocy rozporządzenia wykonawczego, wydanego przez prezydenta, które nosi tytuł “Kontynuacja redukcji biurokracji federalnej" (Continuing the Reduction of the Federal Bureaucracy). Ponadto doradczyni Trumpa oznajmiła, że USAGM kończy współpracę ze światowymi agencjami informacyjnymi: Reutersem, Associated Press oraz AFP. Co to oznacza dla Ameryki i międzynarodowych mediów?
Reakcje na ruch Trumpa
Decyzja Trumpa w sprawie radia Wolna Europa i Głosu Ameryki wywołała spore poruszenie w różnych środowiskach. Dziennikarze związani z rozgłośniami podkreślali, że bez tych mediów miliony ludzi w zamkniętych społeczeństwach straci dostęp do rzetelnych informacji o tym, co dzieje się na świecie. Stacja RFE zdecydowała się na komentarz.
Anulowanie umowy o dotację dla Radia Wolna Europa/Radia Swoboda byłoby ogromnym darem dla wrogów Ameryki. Irańscy ajatollahowie, chińscy przywódcy komunistyczni i autokraci w Moskwie i Mińsku świętowaliby upadek RFE/RL po 75 latach. Oddanie naszym przeciwnikom zwycięstwa uczyniłoby ich silniejszymi, a Amerykę słabszą — powiedział Stephen Capus, CEO Radia Wolna Europa Stephen Capus, w komunikacie wydanym przez stację.
Głos w tej sprawie zabrał również ambasador USA w Moskwie — Michael McFaul stwierdził, że Ameryka tylko straci na tym posunięciu, natomiast wygraną będzie Rosja na czele z Władimirem Putinem.
Ta decyzja Trumpa szkodzi amerykańskim interesom bezpieczeństwa. Demokracje i zwolennicy demokracji czerpią korzyści z dostępu do informacji i niezależnej sprawozdawczości. Autokraci czerpią korzyści z zamykania niezależnych źródeł informacji. Wielka wygrana Putina i jego autokratycznych sojuszników. Wielka strata dla małych demokratów.
Po sobotniej decyzji Trumpa napływają komentarze z różnych stron świata. Czeski dyplomata oraz minister spraw zagranicznych — Jan Lipavský również stanął w obronie tych mediów.
Kiedy Radio Wolna Europa zaczynało nadawać, było latarnią morską dla tych, których totalitaryzm pozbawił prawdy. Peroutka, Tigrid i inni zesłańcy walczyli z cenzurą i kłamstwem za pomocą słów. Nie inaczej jest dzisiaj […] Od Białorusi po Iran, od Rosji po Afganistan, RFE/RL i VOA pozostają jednymi z niewielu wolnych źródeł informacji dla tych, którzy żyją w ucisku. Uciszenie ich byłoby stratą nie tylko dla nich, ale dla nas wszystkich, którzy wierzymy w demokrację.
Być może jest jeszcze jedna deska ratunku, ale bardzo słaba. Prawicy zwracają uwagę na fakt, że wspomniane rozgłośnie zostały powołane przez ustawę Kongresu, a więc tylko Kongres może zdecydować o ich zamknięciu. Można się więc spodziewać batalii sądowych w tej sprawie. Jednak szansa na rozstrzygnięcie korzystne dla Radia Wolna Europa i Głosu Ameryki jest raczej nikła.
