Co dalej z obowiązkowym abonamentem RTV? Mamy odpowiedź ministerstwa
Polacy nie chcą płacić za media publiczne, do których niestety trwale już przylgnęło miano mediów rządowych. Tryb przejęcia władzy nad nimi na przełomie 2023 i 2024 roku nie pomógł sprawie. Ucichła także sprawa likwidacji abonamentu RTV, jednak BiznesINFO dotarło do nowych informacji w tej sprawie.
Abonament RTV nie działa – KRRiT wie o tym od dawna, ale nadal jest on pobierany. Dlaczego?
Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji szacuje, że abonament RTV w 2023 r. udało się wyegzekwować zaledwie w 34,7 proc . W ten sposób finansowanie TVP i Polskiego Radia przez lata było zależne od rządzących – za bezwzględnie posłuszeństwo Prawo i Sprawiedliwość przelewało kolejne rekompensaty za niewyegzekwowany abonament RTV.
Niewiele zmieniło się już za nowej władzy. Choć od końca 2023 r. mówi się, że abonament ma zostać zniesiony, wciąż do tego nie doszło . Zdążył już upaść pomysł opłaty audiowizualnej , która została zastąpiona propozycją finansowania z budżetu państwa, a abonament jak płaciliśmy, tak dalej płacimy. Czy raczej – nie płacimy.
Nowa ministra, nowy pomysł na finanse mediów publicznych. Wymiernych skutków brakuje
W czerwcu 2024 r. swoje plany na finansowanie mediów publicznych przedstawiła nowo powołana ministra kultury Hanna Wróblewska . Politycy, którzy postulowali odpolitycznienie TVP i PR z użyciem opłaty wizualnej – Bartłomiej Sienkiewicz i Bogdan Zdrojewski – zdobyli wcześniej mandat europosłów i stracili zainteresowanie rzetelnymi mediami publicznymi w Polsce.
Hanna Wróblewska jasno zadeklarowała porzucenie opłaty audiowizualnej i zapowiedziała, że media publiczne będą finansowane z budżetu państwa . Ustawa medialna ma stanowić konkretny odsetek PKB, który trwale będzie przeznaczany na działalność misyjną Telewizji Polskiej i Polskiego Radia.
Wydawałoby się więc, że sprawa jest jasna. Dlaczego więc można odnieść wrażenie, że niewiele się w tej kwestii dzieje? Wszak abonament kolejny rok jest egzekwowany (lub nie) bez zmian .
Nowe informacje o ustawie medialnej i abonamencie RTV. Tyle koalicja wydała dotąd na TVP i PR
Od deklaracji ministry minie w marcu 9 miesięcy. Postanowiliśmy więc zapytać w resorcie o postępy w pracach nad nową ustawą medialną , bo to właśnie ona miałaby stanowić o modelu finansowania mediów publicznych.
Nie sposób pominąć, że przez wspomniane 9 miesięcy doszło do co najmniej jednego ważnego wydarzenia. 31 grudnia 2024 r. ministerstwo kultury poinformowało o rezygnacji ze stanowiska Andrzeja Wyrobca , który pełnił funkcję podsekretarza stanu w ministerstwie i miał bezpośrednio kierować pracami nad ustawą medialną.
Nieliczni komentatorzy, którzy w Sylwestra zwrócili uwagę na tę informację, podejrzewali konflikt wewnątrz w resorcie, który miał spowodować impas w pracach nad ustawą medialną. Gdy zapytaliśmy o to w ministerstwie, otrzymaliśmy jedynie zapewnienie, że prace nad ustawą trwają:
Prace nad ustawą medialną trwają, rezygnacja Andrzeja Wyrobca ze stanowiska sekretarza stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego nie ma wpływu na ich przebieg. Nadzór nad projektem prowadzi Maciej Wróbel – sekretarz stanu MKiDN.
Skąd więc biorą się dalsze opóźnienia? Przyczyną mają być szerokie konsultacje oraz konieczność przygotowania ustawy medialnej w taki sposób, aby mogła stanowić wdrożenie w polskim porządku prawnym Europejskiego Aktu o Wolności Mediów (EFMA). Ten stanowi, że system finansowania musi być stabilny.
Tę ma w Polsce zagwarantować stały odsetek PKB, a nie – jeszcze w epoce, kiedy pod uwagę brano opłatę audiowizualną – maksymalny odsetek PKB. Ostrzegaliśmy wówczas, że jeśli sejmowa większość będzie miała swobodę w decydowaniu, czy przyznać np. 50 proc. czy 100 proc. stanowionego w ustawie odsetka PKB, będzie to wykorzystywane do wpływania na media . Aktualnie pod uwagę brany jest stały procent:
W zaproponowanym przez MKiDN modelu, ustawowy mechanizm ustalania wysokości finansowania budżetowego oparty został o wysokość PKB. W przedstawionych założeniach zaproponowano, by finansowanie działań mających na celu realizację misji publicznej przez jednostki publicznej radiofonii i telewizji corocznie przeznaczać wydatki z budżetu państwa w wysokości 0,09% PKB.
W 2024 r. nominalne PKB Polski wyniosło 880,055 mld dol. Zgodnie z literą nowej ustawy media publiczne otrzymałyby więc na działalność misyjną co roku ok. 800 mln dol., czyli 3,2 mld zł . Postanowiliśmy zestawić tę kwotę z pieniędzmi, które TVP i PR otrzymało w różnych formach od 15 października 2023 r. Oto dane samego ministerstwa:
Środki dla TVP S.A w likwidacji i Polskiego Radia S.A. w likwidacji:
- przekazane i rozliczone:
Polskie Radio - 134 785 203 zł
TVP – 799 762 446 zł- przekazane (termin rozliczenia jeszcze nie nastąpił):
Polskie Radio – 139 900 000 zł
TVP – 880 466 040 zł.
Łącznie na misję Telewizji Polskiej i Polskiego Radia przekazano dotąd blisko 2 mld zł (1 954 913 689 zł) , z czego 934,6 mln już zostało rozliczonych, a w kolejce na rozliczenie czeka kolejny 1,02 mld zł. Kolejne kwoty należy doliczyć z nieco ponad 34 proc. wyegzekwowanego abonamentu.
Pojawiają się więc zasadne pytania o termin skończenia z takim rozproszonym, niestabilnym i upolitycznionym systemem finansowania mediów publicznych , skoro planowane jest finansowanie mediów z budżetu, a rząd i tak przekazuje mediom publicznym miliardy w doraźnych zastrzykach.
Niestety nie udało nam się uzyskać od resortu żadnych konkretnych deklaracji: "Prace nad ustawą są kontynuowane, w tym roku będziemy przeprowadzać kolejne etapy wprowadzania EFMA do polskiego porządku prawnego " – przekazało BinzesINFO ministerstwo.
