Dodatkowy tydzień wolnego dla wszystkich pracowników. Przepadnie, jeśli nie skorzystasz

Nowelizacja Kodeksu Pracy: wprowadzenie nowych dni wolnych

Nowelizacja Kodeksu pracy z 26 kwietnia 2023 roku była odpowiedzią na unijne dyrektywy dotyczące przejrzystych warunków pracy oraz równowagi między życiem zawodowym a prywatnym (work-life balance). Te dyrektywy miały na celu poprawę jakości życia pracowników, umożliwiając im lepsze zarządzanie czasem przeznaczonym na pracę i obowiązki rodzinne.
W wyniku wprowadzenia tych przepisów polski Kodeks pracy obecnie przewiduje:

• 5 dni urlopu opiekuńczego, dostępnego niezależnie od stażu pracy.
• 2 dni tzw. zwolnienia z powodu siły wyższej, również bez względu na staż pracy.

Wolne z powodu siły wyższej: zasady korzystania

Zwolnienie z powodu siły wyższej to rozwiązanie wprowadzone na mocy unijnej dyrektywy work-life balance. Każdy pracownik może skorzystać z tego zwolnienia od pracy w wymiarze 2 dni lub 16 godzin w ciągu roku kalendarzowego. Najważniejsze zasady dotyczące tego urlopu to:

• Pracownik może wybrać, czy chce wykorzystać wolne w wymiarze 2 dni, czy 16 godzin.
• Wynagrodzenie za czas zwolnienia wynosi 50% normalnej stawki.
• Pracownik musi złożyć wniosek o urlop najpóźniej w dniu korzystania z tego zwolnienia. Nie ma ściśle określonego wzoru wniosku.
• Zwolnienie przysługuje w sytuacjach, które są wynikiem siły wyższej, takich jak nagłe wypadki lub choroby wymagające obecności pracownika w innym miejscu.
• W przypadku pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy urlop jest udzielany proporcjonalnie do ich wymiaru czasu pracy.

Co oznacza siła wyższa? Kiedy przysługuje nam urlop?

Przez siłę wyższą rozumie się pilne sprawy rodzinne, takie jak wypadek lub choroba, które wymagają od pracownika obecności w innym miejscu i wykluczają możliwość stawienia się w pracy . Chodzi o załatwienie przez pracownika nagłych spraw, które są od niego niezależne i wymagają jego osobistej obecności.

Nowelizacja Kodeksu pracy wprowadziła również 5 dodatkowych dni urlopu opiekuńczego. Z tego urlopu może skorzystać każdy pracownik, niezależnie od tego, czy jest rodzicem. Urlop jest przeznaczony na opiekę nad członkami rodziny lub osobami zamieszkującymi w tym samym gospodarstwie domowym. Najważniejsze, aby pamiętać o kilku rzeczach:

• Urlop opiekuńczy może być wzięty w związku z koniecznością sprawowania opieki nad osobą najbliższą, członkiem rodziny lub też inną osobą pozostającą we wspólnym gospodarstwie domowym. Można wykorzystać go w celu opieki nad: synem, córką, matką, ojcem, małżonkiem lub partnerem życiowym.
• W czasie urlopu opiekuńczego pracownikowi nie przysługuje wynagrodzenie. Urlop ten jest jednak wliczany do okresu zatrudnienia, co jest istotne m.in. podczas ustalania prawa do emerytury.
• Urlop można wykorzystać jednorazowo lub podzielić na części.
• Pracownik, aby wziąć urlop opiekuńczy, musi złożyć wniosek w postaci papierowej lub elektronicznej w terminie nie krótszym niż 1 dzień przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu.
• Okres urlopu opiekuńczego nie wpływa na wymiar urlopu wypoczynkowego ani urlopu na żądanie.
• Pracodawca nie może odmówić pracownikowi tego urlopu ani żądać dokumentacji medycznej osoby, która wymaga opieki.

Dodatkowe dni wolne od pracy nie wpływają na standardowe urlopy

Oprócz nowych form urlopów pracownikom w Polsce przysługuje szereg innych rodzajów urlopów, które są regulowane przez Kodeks pracy. W tym:

• Urlop wypoczynkowy: Przysługuje każdemu pracownikowi zatrudnionemu na umowę o pracę, w wymiarze 20 lub 26 dni w roku, w zależności od stażu pracy.
• Urlop macierzyński: Przysługuje pracownicom na czas porodu i opieki nad noworodkiem, wynosząc 20 tygodni, z możliwością przedłużenia.
• Urlop rodzicielski: Może być wykorzystany przez matkę lub ojca po urlopie macierzyńskim, w wymiarze do 32 tygodni.
• Urlop na żądanie: Pracownik może skorzystać z 4 dni urlopu na żądanie w ciągu roku, bez wcześniejszego uzgadniania z pracodawcą.
• Urlop bezpłatny : Pracownik może wnioskować o urlop bezpłatny, jednak jego udzielenie zależy od zgody pracodawcy.

Nowelizacja Kodeksu pracy z 2023 roku wprowadziła istotne zmiany, które miały poprawić równowagę między życiem zawodowym a prywatnym pracowników. Pracodawcy mają obowiązek zapewnienia pracownikom możliwości skorzystania z tych uprawnień, a pracownicy powinni być świadomi swoich praw i z nich korzystać. Nowe dni wolne z powodu siły wyższej oraz urlop opiekuńczy to kroki w stronę lepszego zarządzania czasem i lepszej jakości życia pracowników. Przysługujące dodatkowe dni wolne nie przechodzą na kolejny rok kalendarzowy, dlatego warto je wykorzystać przed końcem 2024 roku.