Dotacja z Czystego Powietrza do zwrotu: Polka zapomniała o jednym. To lekcja dla wszystkich

Program Czyste Powietrze miał pomóc Polakom

To jedna z najpopularniejszych ogólnopolskich inicjatyw, która ma na celu poprawę jakości powietrza i ograniczenie emisji szkodliwych substancji , głównie poprzez termomodernizację budynków jednorodzinnych oraz wymianę starych, nieefektywnych źródeł ciepła na nowoczesne i ekologiczne. Program był skierowany do właścicieli i współwłaścicieli domów jednorodzinnych oraz lokali mieszkalnych z wyodrębnioną księgą wieczystą. Po raz pierwszy został zainicjowany w 2018 roku, według danych na rok 2023 skorzystało z niego nawet 700 tys. osób .

Do głównych założeń programu Czyste Powietrze należało przede wszystkim:

• wymiana tzw. kopciuchów – dotacje i pożyczki na wymianę starych pieców i kotłów na paliwo stałe na bardziej ekologiczne źródła ciepła takie jak pompy ciepła, kotły gazowe, ogrzewanie elektryczne,
• termomodernizacja budynków – dofinansowanie docieplenia ścian, dachów, wymiany okien i drzwi zewnętrznych, co ma zmniejszyć zapotrzebowanie budynków na energię cieplną,
• dotacje do instalacji OZE – m.in. do montażu instalacji fotowoltaicznych.

W bieżącym roku również wystartował program Czyste Powietrze, a wnioski są przyjmowane od 31 marca 2025 roku . Trzeba jednak pamiętać o wszystkich zobowiązaniach, aby nie stracić dotacji. Jedna z Polek właśnie zmaga się z problemem w tej materii.

Nie przegap: Ostatni moment dla właścicieli mieszkań. Urzędy wypłacają pieniądze do wyczerpania środków

Nowa odsłona Czystego Powietrza w Polsce. Na co uważać przy wnioskowaniu o dofinansowanie? Jest jedna "pułapka"

Od końca marca 2025 roku są przyjmowane wnioski o dotacje w ramach programu Czyste Powietrze. Możliwości wsparcia są dwie , o czym możemy przeczytać na oficjalnej stronie inicjatywy:

• dotacja – przyznawana przez wojewódzki fundusz ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Wypłacana w całości lub maksymalnie w trzech częściach, po złożeniu wniosku o płatność i udokumentowaniu realizacji przedsięwzięcia,
• dotacja z prefinansowaniem – dostępna dla podwyższonego i najwyższego poziomu dofinansowania. Środki wypłacane są zaliczkowo przed rozpoczęciem inwestycji, na podstawie dyspozycji wypłaty zaliczki złożonej przez beneficjenta wraz z fakturą zaliczkową wystawioną przez wykonawcę, który zawarł umowę z beneficjentem na realizację przedsięwzięcia w ramach prefinansowania. Prefinansowanie w nowej odsłonie dostępne jest tylko przez operatora.

Beneficjenci mają 24 miesiące na realizację przedsięwzięcia od daty złożenia wniosku. Tylko wtedy mogą być pewni, że otrzymane środki nie zostaną odebrane . Do obowiązków wnioskodawcy należy wykonanie audytu energetycznego przed rozpoczęciem inwestycji i dołączenie dokumentu do wniosku, przedstawienie świadectwa charakterystyki energetycznej po zakończeniu przedsięwzięcia oraz wykonanie całego zakresu prac wskazanego w dokumencie. Dodatkowo po realizacji inwestycji nie można korzystać ze źródeł ciepła niższej klasy niż 5 .

Jedna z beneficjentek programu Czyste Powietrze otrzymała polecenie zwrócenia otrzymanych środków. Jest ku temu jeden powód, kobieta pominęła ważny krok . To wynik kontroli, do której Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej ma prawo przez pięć lat od dokonania inwestycji.

Zobacz: Liczniki prądu obowiązkowo do wymiany. Niektórzy będą musieli zapłacić

Musi zwrócić dotację z Czystego Powietrza. Na te pułapkę może złapać się wielu

Wspomniane powyżej kontrole zostały szczególnie wzmożone w 2024 roku, kiedy okazało się, że wielu beneficjentów dopuściło się szeregu nieprawidłowości . To dlatego cały program został zawieszony na kilka miesięcy. Jedną z osób, której polecono zwrot dotacji, jest mieszkanka podczęstochowskiej miejscowości. Kara została nałożona za pominięcie jednego istotnego kroku .

Najczęstsze powody nakładania kar, to brak likwidacji źródeł ciepła lub zaniżanie dochodów - takie przypadki mogą skutkować wypowiedzeniem umowy i koniecznością zwrotu części lub całości dotacji z odsetkami - tłumaczy NFOŚiGW.

To pierwszy z wymienionych powodów został dostrzeżony u wspominanej kobiety — w jej domu nadal znajdował się piec o tzw. klasie 3, który nie spełnia obecnych norm . W związku z tym Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach wypowiedział umowę i wezwał kobietę do zwrotu otrzymanego dofinansowania wraz z należnymi odsetkami . Niewycofanie przestarzałego kotła zostało uznane za złamanie zasad programu, co skutkowało cofnięciem wsparcia finansowego . Co istotne, kobieta tłumaczyła, że nie korzystała z pieca od czasu przejścia na ogrzewanie gazowe, jednak ten nie został odłączony przez hydraulika, mimo że beneficjentka była przekonana, że do tego doszło .

W sprawę ukaranej kobiety zaangażowała się posłanka Lidia Burzyńska, która złożyła zapytanie, czy – z zachowaniem obowiązujących przepisów – możliwe jest zwolnienie beneficjentki z obowiązku zwrotu środków . Zastanawiała się też, czy w takich przypadkach, jak ten oraz podobnych, nie należałoby uwzględniać faktu, że piec, choć obecny w budynku, nie był już używany.

W odpowiedzi wiceminister klimatu i środowiska Krzysztof Bolesta zaznaczył, że program Czyste Powietrze jest prowadzony przez NFOŚiGW, który odpowiada za przygotowanie jego zasad i dokumentacji . Natomiast realizacją programu, czyli przyjmowaniem i oceną wniosków, podpisywaniem umów oraz ich rozliczaniem, zajmują się wojewódzkie fundusze – tak jak w tym przypadku.