Nauka

Księżyc to niewątpliwie tajemniczy satelita. Jest on podstawą kalendarzy muzułmańskich i żydowskich. W wielu religiach przypisywało mu się nawet znaczenie mistyczne. Lud Indian Navaho uważał go za świętość - niedługo może powrócić do swoich korzeni.

Rok 2024 przejdzie w eksploracji do historii jako ten, w którym nasza cywilizacja zbliżyła się do Słońca najbliżej w całej swojej dotychczasowej historii. Za sprawą sondy Parker Solar Probe mamy zdobyć bezcenne informacje na temat procesów zachodzących w gwieździe, co później może być wykorzystywane w naukach o wpływie aktywności słonecznej na Ziemię.

Rok 2023 zakończył się na Słońcu wielkim rozbłyskiem słonecznym. Ilość wydzielonej energii wywołała tzw. słoneczne tsunami i pozwala sklasyfikować go jako X5. Skutki możemy odczuć wkrótce także na Ziemi.

Rok zaczął się przed kilkunastoma godzinami, a miłośnicy obserwacji nieba już mają na czym zawiesić oko. Rozpoczął się pierwszy w 2024 r. deszcz meteorów i choć pierwsze zjawiska można obserwować już teraz, to na maksimum musimy jeszcze chwilę zaczekać.

Komisja Europejska ogłosiła inaugurację pracy nowego superkomputera. MareNostrum 5 stanął w Barcelonie i należy do dziesiątki najbardziej zaawansowanych maszyn klasy HPC, jakie kiedykolwiek zbudowano. W parze z wydajnością idzie także ekologia. 

Odnalezienie pierwszej gwiazdki na niebie może być w tym roku trudniejsze niż zwykle i to nie tylko ze względu na duże zachmurzenie. Centrum Badań Kosmicznych PAN potwierdza, że coraz większym problemem w Polsce jest zanieczyszczenie nieba światłem, co utrudnia lub wręcz uniemożliwia obserwacje astronomiczne oraz ma negatywny wpływ na ludzi i zwierzęta.

Amerykańska Agencja Żywności i Leków (FDA) ogłosiła, że Philips będzie musiał dokonać naprawy lub wymian setek rezonansów magnetycznych wykorzystywanych na całym świecie. W skrajnych przypadkach wadliwe urządzenia mogą spowodować poważne obrażenia, a nawet zagrażać życiu.

W czerwcu ogłoszono, że Intel, jeden z największych producentów procesorów na świecie, wybuduje w Polsce swoje zakłady. Teraz rozpoczęto rekrutację – na zainteresowanych czeka ok. 2 tys. stanowisk różnego szczebla. Można już zgłaszać swoje kandydatury. 

W mijającym roku wielokrotnie podejmowano próby przewidywań, jak rozwój sztucznej inteligencji wpłynie na poszczególne obszary życia. Kwestią czasu było, aż ktoś zada sobie to pytanie w kontekście Świąt, które rozpoczną się już za kilka dni. Zbadać tę kwestię postanowił serwis Prezentmarzeń.

Jeden z problemów, z którymi mamy do czynienia w przypadku dużych modeli językowych i oprogramowania przetwarzającego język naturalny to ocena ich skuteczności. Brakuje nowych wariacji testu Turinga, ram czy obiektywnych benchmarków. Mimo to OpenAI odpowiedzialne za rozwój ChatGPT właśnie przyznało, że ChatGPT stało się gorsze.

Nokia kontynuuje swoje inwestycje w Polsce. We Wrocławiu powstanie kolejne centrum badań i rozwoju, gdzie opracowywane będą priorytetowe dla tej firmy sprzęt i oprogramowanie telekomunikacyjne. Decyzja o budowie R&D została sfinalizowana równolegle do trwającej fali zwolnień w Nokii, które nie ominą także Wrocławia.

Parlament Europejski ogłosił, że udało się zatwierdzić treść aktu o sztucznej inteligencji. Tym samym Unia Europejska wytworzyła jako pierwsza na świecie kompleksową regulację dotyczącą rozwoju SI. Według wielu europarlamentarzystów mamy do czynienia z historycznym dniem.

Zeszłoroczna premiera ChatGPT musiała być dla Google jak kubeł zimnej wody – z dnia na dzień silnik LLM, w dodatku finansowany przez Microsoft, poważnie zagroził wyszukiwarce. Korporacja próbowała różnych środków, by zbudować coś podobnego, lecz do premiery udało się doprowadzić się to dopiero teraz – światło dzienne ujrzał duży model językowy Google, Gemini.

Działalność SpaceX, przede wszystkim zaś zapewniającej satelitarny dostęp do internetu inicjatywie Starlink, wzbudza jak sam twórca, Elon Musk, liczne kontrowersje. Można właśnie do nich doliczyć nową – zauważono, że po startach rakiet na niebie pojawia się zjawisko nazwane już „SpaceX aurora”.

W ostatnim czasie część mediów podała informację, że ludzkość opracowała już ogólną sztuczną inteligencję, a także, że ma to być największe osiągnięcie w jej historii. O jakichkolwiek potwierdzeniach tych wieści nie ma mowy, powiększa się za to grono wątpiących i studzących entuzjazm wobec AGI.

Rok 2024 zmierza ku końcowi, ale zanim do niego dojdzie będziemy mieli jeszcze dwie okazje do obserwacji tzw. deszczu meteorytów. Pierwszy z nic rozpocznie się już jutro!

Sukcesem zakończyło się uruchomienie reaktora JT-60SA, największego reaktora fuzyjnego na świecie, który znajduje się w Japonii. To krok milowy w pracach nad wykorzystywaniem tego rodzaju jednostek w systemach energetycznych – choć na razie nie są one wystarczająco efektywne, w przyszłości mogą zastąpić inne rodzaje reaktorów jądrowych.

Tempo rozwoju silników przetwarzających język naturalny oraz dużych modeli językowych w ciągu ostatniego roku sprawił, że dysponowanie własnymi narzędziami tego rodzaju stanowi o konkurencyjności lub jej braku. W Polsce do podobnych wniosków doszła część środowiska akademickiego i powołała do życia konsorcjum Polish Large Language Universal Model.

Dzisiejszego wieczoru zapowiada się na nie lada ucztę dla każdego, kto lubi oglądać nocne niebo. Zwiększona aktywność słoneczna może sprawić, że z niemal całego terytorium Polski będzie można obserwować zorzę polarną. Kiedy i gdzie będzie można ją zobaczyć?

Choć nie brakuje zastrzeżeń, by zaawansowane oprogramowanie, duże modele językowe czy silniki przetwarzania języka naturalnego w ogóle nazywać sztuczną inteligencją, to nie brakuje głosów, że ludzkość opracowała już ogólną sztuczną inteligencję. Brad Smith, wiceprzewodniczący Microsoftu, postanowił wyjaśnić tę kwestię.

Naukowcy z Małopolskiego Centrum Biotechnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego dokonali odkrycia, które już teraz określa się mianem przełomowego. Dzięki niemu możliwe będzie zwalczanie bakterii odpornych na leki, także antybiotyki. Badacze z UJ dostrzegli bowiem możliwość takiego manipulowania genami wirusów, aby atakowały one konkretne lekooporne bakterie.

Gdy w Polsce realizowany jest program zapewniający laptopy czwartoklasistom, niektóre państwa zachodnie stopniowo ograniczają cyfryzację edukacji, zwłaszcza wczesnej. Wyniki badań m.in. ze Szwecji wskazują, że stosowania cyfrowych materiałów edukacyjnych może spowalniać niektóre procesy uczenia.

Choć część pracowników przyzwyczaiła się już do pracy zdalnej lub hybrydowej, zaś inna część wróciła do biur, nowe badania wykazują, że wpływ przynajmniej jednego z aspektów pracy zdalnej na ludzki mózg jest trwalszy, niż dotychczas sądziliśmy. Wykazały to badania pracy mózgu i serca podczas wideokonferencji.

Władimir Putin wziął udział w tegorocznej odsłonie konferencji Artificial Intelligence Journey w Moskwie. Podczas panelu na temat wpływu AI na rosyjski wzrost ekonomiczny, skomentował plany Federacji Rosyjskiej co do rozwoju własnych algorytmów. Nie omieszkał także skrytykować dotychczasowych postępów w tym obszarze państw zachodnich.

W liczącym ponad 3 tys. mieszkańców miasteczku Delta w Utah w USA można obejrzeć m.in. Muzeum Topazu czy miejsce upamiętnienia masakry wyprawy Johna Gunnsiona. Teraz wiemy już w Delta można też zaobserwować drugi najbardziej naładowany energią promień kosmiczny, z jakim naukowcy mieli w całej historii obserwacji.

Nie słabną echa kryzysu, jaki podczas minionych dni miał miejsce w OpenAI, firmie odpowiedzialną za rozwój GPT i ChatGPT. Po wielokrotnych zwrotach akcji Sam Altman wrócił na stanowisko CEO, jednak na jaw wychodzą nowe okoliczności, jakie miały doprowadzić do jego zwolnienia.

Sukcesem zakończył się ważny test systemu, który już w niedalekiej przyszłości może całkowicie zmienić to, jak komunikujemy się z obiektami w przestrzeni kosmicznej, także tej relatywnie odległej. NASA dowiodła, że z powodzeniem można nawiązać kontakt z miejscami oddalonymi o dziesiątki milionów kilometrów, wykorzystując w tym celu nie radio, lecz światło.

17 listopada 2023 roku może przejść do historii, ale niestety nie z powodów, które mogłyby napawać nas optymizmem. Był to bowiem pierwszy w historii dzień, w którym średnia temperatura na Ziemi była wyższa o więcej niż dwa stopnie Celsjusza niż tego samego dnia w czasie poprzedzającym skutki rewolucji przemysłowej.