Coraz częściej widzimy je na niebie. Są dziś niezbędne, jednak ich wpływ może być katastrofalny

Satelity mnożą się jak króliki

Liczba satelitów na orbicie okołoziemskiej rośnie w zastraszającym tempie. Firmy takie jak SpaceX, OneWeb czy Amazon oraz rządy poszczególnych krajów, planują wystrzelić w najbliższych latach dziesiątki tysięcy satelitów, które mają między innymi zapewnić globalny dostęp do internetu.

Według szacunków, w 2023 roku na orbicie znajdowało się już ponad 10 000 aktywnych satelitów . W 2010 roku było ich około tysiąca. Według danych opublikowanych przez rząd USA, do 2030 roku na orbitę może trafić aż 58 tys. nowych satelitów. Naukowcy przestrzegają przed tragicznymi konsekwencjami.

Satelity są poważnym zagrożeniem

Tak intensywna eksploatacja przestrzeni kosmicznej niesie ze sobą poważne zagrożenia. Badania naukowe wskazują, że duże skupiska satelitów mogą mieć bardzo negatywny wpływ na środowisko naturalne. Spalanie satelitów podczas ich powrotu do atmosfery prowadzi do uwolnienia szkodliwych substancji, takich jak tlenki glinu, które mogą zubożać warstwę ozonową chroniącą nas przed szkodliwym promieniowaniem słonecznym.

Ponadto starty rakiet emitują zanieczyszczenia, które przyczyniają się do zmian klimatycznych. Według ustaleń badaczy ok. 10 proc. cząstek aerozolu w stratosferze Ziemi zawiera metale pochodzące z satelitów oraz rakiet. W ciągu najbliższych kilkudziesięciu lat ten odsetek może wzrosnąć do około 50 procent.

Kolejnym problemem jest rosnąca ilość kosmicznych śmieci. Według szacunków Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA) obecnie na orbicie Ziemi znajduje się około 29,000 kosmicznych śmieci większych niż 10 cm, 670,000 śmieci większych niż 1 cm oraz ponad 170 miliony śmieci większych niż 1 mm. Co więcej, te kosmiczne odpady wciąż się ze sobą zderzają, tworząc kaskady kolizji i produkując kolejne śmieci. Stanowią one poważne zagrożenie zarówno dla działających obiektów na orbicie (w tym stacji ISS), jak i dla misji załogowych.

Satelity można podzielić na kilka głównych kategorii:

• Satelity komunikacyjne: Wykorzystywane do przesyłania sygnałów radiowych, telewizyjnych, telefonicznych i internetowych na duże odległości. Przykłady to satelity geostacjonarne, które utrzymują stałą pozycję nad równikiem.
• Satelity meteorologiczne: Używane do monitorowania pogody i klimatu na Ziemi. Gromadzą dane o temperaturze, wilgotności, ciśnieniu atmosferycznym i ruchu chmur.
• Satelity nawigacyjne: Przykładem są satelity GPS, które dostarczają precyzyjnych informacji o lokalizacji i czasie. Systemy takie jak GPS, GLONASS, Galileo i BeiDou są używane na całym świecie.
• Satelity obserwacyjne (teledetekcyjne): Służą do monitorowania powierzchni Ziemi pod kątem zasobów naturalnych, rolnictwa, leśnictwa, miejskiej infrastruktury, zmian klimatycznych i innych zastosowań. Przykłady to satelity Landsat czy Sentinel.
• Satelity wojskowe i szpiegowskie: Używane przez wojsko oraz służby wywiadowcze do celów szpiegowskich, komunikacyjnych, nawigacyjnych oraz do ostrzegania przed atakami rakietowymi.
• Satelity badawcze: Przeznaczone do prowadzenia badań naukowych w kosmosie, takich jak badania astronomiczne, astrofizyczne i fizyki cząstek. Przykładem jest teleskop Hubble'a.
• Satelity technologiczne: Używane do testowania nowych technologii w przestrzeni kosmicznej.

Warto podkreślić, że współczesne satelity spełniają często kilka funkcji. Wiele z nich jest projektowanych jako wielozadaniowe platformy, które mogą obsługiwać różne rodzaje misji i zadań, w tym na przykład meteorologiczne oraz wywiadowcze.

Zdążyć zanim będzie za późno? Raczej nie

Mimo to, firmy kosmiczne, takie jak SpaceX, dążą do jak najszybszego rozwoju swoich konstelacji satelitarnych, a Elon Musk publicznie krytykuje regulacje dotyczące działalności kosmicznej i dąży do minimalizacji ograniczeń. W tym czasie ludzie nauki domagają się przeprowadzenia dokładnych badań, które pozwolą ocenić pełny zakres potencjalnych zagrożeń związanych z rosnącą liczbą satelitów. List w tej sprawie podpisało 100 naukowców. Zwracają oni uwagę, że konsekwencje tych działań mogą być odczuwalne przez wiele pokoleń.

W związku z tym agencje kosmiczne na całym świecie rozpoczęły dyskusję na temat konieczności wprowadzenia bardziej restrykcyjnych przepisów regulujących działalność w przestrzeni kosmicznej. Proces ten, jak można się spodziewać, będzie jednak długotrwały, a w międzyczasie liczba satelitów na orbicie będzie nadal rosnąć.