Czyste Powietrze 2025: Rewolucja w zasadach. Co zmieni się dla Polaków?
Program, który miał ratować środowisko i budżety Polaków, zostanie gruntownie zmieniony. Dlaczego? Okazuje się, że część beneficjentów nadużywała zaufania, a środki nie zawsze trafiały tam, gdzie były najbardziej potrzebne. Czy nowe zasady zakończą ten proceder?
Dlaczego Czyste Powietrze wymaga zmian?
Program Czyste Powietrze , zainicjowany w 2018 roku, miał na celu walkę ze smogiem poprzez dofinansowanie wymiany starych pieców i termomodernizację domów jednorodzinnych. Mimo początkowych sukcesów, w ostatnich latach ujawniono liczne nieprawidłowości. Jak zauważa Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, głównym problemem są nadużycia związane z manipulowaniem dochodami przez beneficjentów .
W grupie trzeciej programu, gdzie poziom dofinansowania dla osób najuboższych jest najwyższy, pojawiło się najwięcej nieprawidłowości. Charakter tych nadużyć wskazuje wręcz, że wspieramy osoby, które wcale nie potrzebują sto procent dofinansowania – stwierdziła Dorota Zawadzka-Stępniak, Prezes Zarządu NFOŚiGW.
Do najczęstszych oszustw zaliczano m.in. zaniżanie dochodów, dopisywanie niezamieszkałych dzieci do gospodarstwa domowego czy przepisywanie współwłasności budynków na osoby z niższymi dochodami. W efekcie środki często trafiały do osób, które mogły sobie pozwolić na finansowanie inwestycji z własnych środków. Aby temu zapobiec, od 2025 roku mają zostać wprowadzone nowe kryteria, uwzględniające m.in. wiek wnioskodawcy, stan techniczny budynku czy minimalny okres własności nieruchomości.
Nowe zasady, nowe wyzwania: co czeka wykonawców?
Zmiany dotkną również wykonawców. Obecnie dotacje w ramach programu Czyste Powietrze są prefinansowane – połowa kosztów trafia bezpośrednio na ich konto. Takie rozwiązanie budzi jednak kontrowersje, ponieważ w przypadku nieuczciwych wykonawców beneficjenci mogą pozostać bez środków na ukończenie inwestycji.
Eksperci postulują wprowadzenie obowiązkowego ubezpieczenia wykonawców, lepszego zabezpieczenia umów lub wypłat bezpośrednio na konto beneficjenta. Kolejne spotkania z udziałem organizacji pozarządowych, samorządów oraz administracji rządowej mają doprecyzować te zmiany.
Jak zauważyła Zawadzka-Stępniak, istotą reformy będzie ukierunkowanie działań na pomoc osobom najbardziej potrzebującym:
Program 'Czyste Powietrze' musimy przemodelować i ukierunkować działania przede wszystkim na osoby ubogie energetycznie oraz na poprawę efektywności energetycznej.
Czy nowe zasady poprawią sytuację?
Program Czyste Powietrze cieszy się ogromnym zainteresowaniem – od początku jego działania złożono setki tysięcy wniosków. Jednakże liczba nadużyć skłania do pytań o efektywność i sprawiedliwość tego przedsięwzięcia.
Zmiany planowane na 2025 rok mają na celu wyeliminowanie problemów i skoncentrowanie pomocy na grupach, które faktycznie jej potrzebują. Zmodyfikowane kryteria oraz nowe zasady dla wykonawców mogą okazać się kluczowe dla skuteczności programu. Jeśli reforma się powiedzie, Czyste Powietrze może w końcu stać się narzędziem walki z problemem ubóstwa energetycznego i poprawy jakości powietrza w Polsce.
Czy jednak uda się wyeliminować wszystkie nadużycia? Odpowiedź przyniosą kolejne lata, ale jedno jest pewne – w 2025 roku Czyste Powietrze wejdzie w zupełnie nową fazę.
