Polscy górnicy rzucą pracę. Podali kilka warunków; zarząd zachwycony
W kontekście polskiej dekarbonizacji pracownicy kopalń zastanawiają się nad swoją przyszłością — kilkanaście tysięcy osób chce porzucić stanowiska, ale muszą zostać spełnione pewne warunki.
Wydobycie węgla w Polsce najniższe od 100 lat
Rząd obiecywał, że zadba o utrzymanie stabilnej sytuacji polskiego górnictwa. W związku z powyższym, w tym roku 10 procent z podatku dochodowego zostanie przeznaczone na pokrycie strat deficytowych kopalń. Eksport krajowego węgla spadł wyraźnie — do poziomu, który ostatnio był odnotowany w 1950 roku. Tymczasem wśród Polaków również można zaobserwować tendencje spadkowe — jeśli chodzi o popyt na to paliwo kopalniane. Z najnowszych prognoz wynika, że w 2025 roku zużycie węgla będzie niższe niż 50 mln ton.
Transformacja energetyczna w kraju postępuje, co odbija się na polskim górnictwie. Rząd w porozumieniu ze związkami zawodowymi zdecydował się na dotowanie kopalń aż do 2049 roku. Mimo to górnicy nie widzą przed sobą wielu perspektyw. Ponad 13 tysięcy pracowników Polskiej Grupy Górniczej zadeklarowało chęć odejścia z pracy, żądają jednak pewnych gwarancji.
Koniec polskiego górnictwa?
Wydajność polskich kopalń spada , co może być powiązane również z dyrektywami UE, która nakłada restrykcyjne limity, aby zredukować emisję metanu w sektorze energetycznym. Rozporządzenie w tej sprawie wydał Parlament Europejski oraz Rady UE w połowie 2024 roku. Część z ekspertów wyrażała przekonanie, że zastosowanie się do wszystkich ograniczeń jest niemożliwe. Mimo to przedstawiciele polskich kopalń zadeklarowali chęć podjęcia działań w celu znalezienia realnych rozwiązań.
Rozporządzenie metanowe jest bardzo ważnym dokumentem dla Polskiej Grupy Górniczej. Chcielibyśmy dostosować pewne przepisy dotyczące metanu do realiów w taki sposób, aby optymalnie i płynnie przejść transformację — mówił Bartosz Kępa, p.o. prezes Polskiej Grupy Górniczej.
Ponadto Polska Grupa Górnicza przeprowadziła wśród swoich pracowników badanie, aby przekonać się, ilu z nich byłoby gotowych do zrezygnowania z pracy i na jakich warunkach . W PGG znajduje zatrudnienie 37 tys. osób, z czego w ankiecie wzięło udział ponad 13 tysięcy z nich. Największa grupa zadeklarowała chęć odejścia pod warunkiem przejścia na urlop górniczy. Nieco mniej osób wolałaby skorzystać z urlopu ZMPW, tak zwanego “przeróbkarksiego”, pozostali, którzy nie mają jeszcze możliwości skorzystania z urlopu pomostowego, byliby gotowi odejść z jednorazową odprawą pieniężną (JOP).
Wyniki ankiety pokazują, że nasi pracownicy są gotowi odejść z pracy na korzystnych, co oczywiste, warunkach. To dla nas jasny sygnał, że przy odpowiednich instrumentach prawnych możemy systematycznie i, co bardzo istotne, zgodnie z oczekiwaniem oraz zgodą załogi zmniejszać poziom zatrudnienia w Polskiej Grupie Górniczej. Biorąc pod uwagę ograniczenie wydobycia węgla i realizację umowy społecznej, czyli stopniowego wygaszania kopalń, redukcja zatrudnienia także musi mieć miejsce — przekazał Kępa.
Jak to będzie wyglądać w praktyce? Wiele będzie zależało od zmian w przepisach — PGG zgłosiło swoje propozycje do ministerstwa przemysłu, które obecnie pracuje nad nowelizacją ustawy o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego .
Redukcja zatrudnienia w górnictwie staje się faktem
Na ten moment możliwość skorzystania z urlopów górniczych w PGG miałoby ok. 2000 pracowników. Urlopy przedemerytalne przysługują osobom ze stanowisk dołowych, czyli tym, którzy pracują pod ziemią oraz w zakładach przeróbki mechanicznej węgla. Możliwość przejścia na wcześniejszą emeryturę mają ci, którym brakuje nie więcej niż czterech lat do nabycia tych uprawnień. Urlop pomostowy jest wprowadzany na wniosek pracownika i w każdym przypadku wymaga zgody kierownictwa kopalni.
Polska Grupa Górnicza oraz spółki objęte umową społeczną z 28 maja 2021 roku zaproponowały władzom zmianę przepisów w taki sposób, aby możliwa była elastyczna redukcja zatrudnienia oraz zmniejszenie związanych z tym ciężarów finansowych. Jednym z rozwiązań miałoby być uruchomienie Programu Dobrowolnych Odejść, finansowanego z instrumentów osłonowych budżetu państwa i to nie tylko w przypadku likwidacji konkretnej kopalni, ale przez cały okres transformacji górnictwa w Polsce. Jak oceniają spółki węglowe — taka regulacja miałaby kluczowe znaczenie dla całego procesu. Obecnie projekt nowelizacji ustawy o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego jest dostępny na stronach rządowych oraz przechodzi przez opiniowanie i konsultacje. Minie jeszcze jednak sporo czasu, zanim wyklarują się ostateczne rozwiązania.
